logo arlima

Richer de Reims

Richerus Remensis | Richer de Saint-Rémy | Richer of Saint-Rémi

Biographie

Actif vers la fin du Xe siècle

Moine bénédictin de Saint-Remi de Reims et chroniqueur

Bibliographie

  1. Historiae

    Titre:Historiae
    Date:Vers 991-998
    Langue:Latin
    Genre:Chronique
    Forme:Prose
    Contenu: 
    Incipit:Prologus
    Domino ac beatissimo patri Gerberto Remorum archiepiscopo, Richerus monachus:
    Gallorum congressibus in volumine regerendis imperii tui, pater sanctissime Gerberte, auctoritas seminarium dedit. Quam, quia summam utilitatem affert, et rerum materia sese multiplex prebet, eo animi nisu complector…
    I. Divisio orbis
    Orbis itaque plaga quae mortalibus sese commodum praebet…
    Explicit:… Gerbertus, cum Roberti regis perfidiam dinosceret, Ottonem regem frequentat, et patefacta sui ingenii peritia, episcopatum Ravennatem ab eo accipit.
    Gregorius papa tandiu permittit Arnulfo officium sacerdotale, donec in tempore racionabiliter aut legibus adquirat, aut legibus amittat.
    Manuscrits
    1. Bamberg, Staatsbibliothek, Msc. Hist. 5 [⇛ Description]
      Manuscrit autographe.
    Éditions anciennes
    Éditions modernes
    • Richer, Histoire de son temps avec traduction francaise, notice et commentaire par J. Guadet, Paris, Renouard, 1845, 2 t. [GB: t. 1, t. 2] [IA: t. 1, t. 2]
    • « Richeri Historiarum libri IIII », éd. Georgius Heinricus Pertz, Monumenta Germaniae historica, Hannover, Hahn (Scriptores [in-folio], 3), 1849, p. 561-657. [MGH]
    • Richeri Historiarum quatuor libri. Histoire de Richer en quatre livres, publiée par l'Académie impériale de Reims, avec traduction, notes, cartes géographiques et fac simile du manuscrit de Richer, par A.-M. Poinsignon, Reims, Regnier, 1855, xxii + 603 p. + [1] f. de pl. [Gallica] [GB] [IA]
    • Migne, J.-P., éd., Patrologiae cursus completus, sive Biblioteca universalis, integra, uniformis, commodo, œconomica omnium s.s. Patrum, doctorum scriptorumque ecclesiasticorum qui ab aevo apostolico ad usque Innocenti III tempora floruerunt. Series Latina, Paris, Migne, 1844-1864, 221 t. (t. 138)
      Tome 138 [GB: ex. 1, ex. 2] [IA: ex. 1]
    • Richeri Historiarum libri IIII. In usum scholarum ex Monumentis Germaniae historicis recusi. Editio altera. Recognovit Georgius Waitz, Hannover, Hahn (Scriptores rerum germanicarum in usum scholarum separatim editi), 1877, xiii + 190 p. [GB] [IA: ex. 1, ex. 2]
      Édition antérieure:
      • Richeri Historiarum libri IIII ex codice saeculi X autographio edidit Georgius Heinricus Pertz, Hannover, Hahn; Paris, Brockhaus et Avenarius (Scriptores rerum germanicarum in usum scholarum separatim editi), 1839, xx + 238 p. [GB] [IA]
    • Richer, Histoire de France (888-995), éditée et traduite par Robert Latouche, Paris, Les Belles Lettres (Les classiques de l'histoire de France au Moyen Âge, 12 et 17), 1930-1937, 2 t. — Réimpr.: 1964-1967.
    • Richeri Historiarum libri IIII = Richer von Saint-Remi, Historiae, herausgegeben von Hartmut Hoffmann, Hannover, Hahnsche Buchhandlung (Monumenta Germaniae historica. Scriptores. Scriptores (in folio), 38), 2000, 433 p. + [132] p. de pl.
    • Richer of Saint-Rémi, Histories. Edited and translated by Justin Lake, Cambridge et London, Harvard University Press (Dumbarton Oaks Medieval Library, 10), 2011, 2 t. [IA: t. 1, t. 2]
    Traductions modernes
    • en allemand:
      • Richers vier Bücher Geschichte. Nach der Ausgabe der Monumenta Germaniae übersetzt von Freiherrn Karl v. d. Osten-Sacken. Neu bearbeitet von W. Wattenbach. Zweite Auflage, Leipzig, Verlag der Dykschen Buchhandlung (Die Geschichtschreiber der deutschen Vorzeit. Zweite Gesammtausgabe. Zehntes Jahrhundert, 10), 1891, xxiv + 326 p. + [2] f. de pl. [GB] [IA]
        Édition antérieure:
        • Richers vier Bücher Geschichte. Nach der Ausgabe der Monumenta Germaniae übersetzt vom Freiherrn Karl v. d. Osten-Sacken. Mit einer Einleitung von Dr. W. Wattenbach, Berlin, Besser's Verlagsbuchhandlung (Die Geschichtschreiber der deutschen Vorzeit in deutscher Bearbeitung. X. Jahrhundert, 10), 1854, xxiv + 296 p. [GB] [IA]
    • en anglais:
      • Lake 2011 (voir sous Éditions modernes)
    • en français:
      • Guadet 1845 (voir sous Éditions modernes)
      • Poinsignon 1855 (voir sous Éditions modernes)
      • Les derniers Carolingiens d'après Richer et d'autres sources originales, texte traduit et établi par Ernest Babelon, Paris, Librairie de la Société bibliographique (Petits mémoires sur l'histoire de France, 2), 1878, xi + 388 p. [GB] [IA]
      • Les derniers Carolingiens, 877-987: extraits des Annales de Saint-Bertin, d'Abbo, de Flodoard, de Richer, de Guillaume de Jumièges, etc. publiés par B. Zeller et C. Bayet, Paris, Hachette (L'histoire de France racontée par les contemporains), 1884, [iv] + 167 p. [GB] [IA]
        Traduction d'extraits.
      • Latouche 1930-1937 (voir sous Éditions modernes)
      • Richer, Le coup d'État capétien, 888-997, traduite du latin par J. Guadet, Clermont-Ferrand, Paléo (Sources de l'histoire de France), 2002, 337 p.
      • Richer, Histoire des carolingiens: Eudes (888-898), Charles III le Simple (893-922), Robert I (922-923), Raoul (923-936), traduit du latin par Jules Guadet. Nouvelle édition, Clermont-Ferrand, Paleo (Histoire - accès direct), 2011, 102 p.
    • en italien:
      • Richer di Saint-Remi, I quattro libri delle Storie (888-998). Introduzione, traduzione e note a cura di Paolo Rossi; con un excursus di A. Cacciari: Lo scrittorio di Richer, Pisa, PLUS, Pisa University Press (Fonti tradotte per la storia dell'alto Medioevo, 2), 2008, 272 p.
    Études
    • Glenn, Jason, « The composition of Richer's autograph manuscript », Revue d'histoire des textes, 27, 1997, p. 151-189. DOI: 10.3406/rht.1997.1455
    • Glenn, Jason, Politics and History in the Tenth Century. The Work and World of Richer of Reims, Cambridge, Cambridge University Press (Cambridge Studies in Medieval Life and Thought, 4th s., 60), 2004, xviii + 330 p.
      Compte rendu: Pascale Bourgain, dans Le Moyen Âge, 111:2, 2005, p. 370-371. DOI: 10.3917/rma.112.0355
      Réimpression:
      • 2007
    • Lake, Justin, Richer of Saint-Rémi: the Methods and Mentality of a Tenth-Century Historian, Washington, Catholic University of America Press, 2013, xii + 321 p. + [1] f. de pl.
    • Morelle, Laurent, « La mise en "œuvre" des actes diplomatiques: l'"auctoritas" des chartes chez quelques historiographes monastiques (IXe-XIe siècle) », Auctor et auctoritas: invention et conformisme dans l'écriture médiévale. Actes du colloque tenu à l'Université de Versailles-Saint-Quentin-en-Yvelines, 14-16 juin 1999, éd. Michel Zimmermann, Paris, École des Chartes, 2001, p. 73-96.
    • Riché, Pierre, « Expression du sentiment national dans la correspondance de Gerbert d'Aurillac et dans l'Histoire de Richer de Reims », Peuples du Moyen Âge: problèmes d'identification. Séminaire Sociétés, idéologies et croyances au Moyen Âge, [1993-1994], Aix-en-Provence, Publications de l'Université de Provence, 1996, p. 131-143.
    • Schneidmüller, Bernd, « Widukind von Corvey, Richer von Reims und der Wandel politischen Bewusstseins im 10. Jahrhundert », Beiträge zur mittelalterlichen Reichs- und Nationsbildung in Deutschland und Frankreich, München, Oldenbourg, 1997, p. 83-102.
Répertoires bibliographiques
  • Molinier, Auguste, Les sources de l'histoire de France des origines aux guerres d'Italie (1494), Paris, Picard, 1901-1906, 6 t. (ici t. 1, p. 284-285, no 947) [GB: t. 1, t. 2, t. 3, t. 4, t. 5, t. 6] [IA: t. 1, t. 2, t. 3, t. 4, t. 5, t. 6] [Pers]
    Réimpression:
    • New York, Burt Franklin (Bibliography and Reference Series, 80), [1964]
  • Das Digitale Repertorium "Geschichtsquellen des deutschen Mittelalters", München, Bayerische Akademie der Wissenschaften. [www]
Permalien: https://arlima.net/no/11019


Voir aussi:
> Wikidata: Q741439
Creative Commons License
Cette notice est mise à disposition en vertu d'un contrat Creative Commons.
Rédaction: Laurent Brun
Dernière mise à jour: 18 octobre 2023

Signaler une erreur ou une omission:

Courriel  Courriel

Mastodon    Facebook    Twitter