logo arlima

Waltharius

Bibliographie

Titre:Waltharius; Cantar de Valtario (trad. esp.); Chanson de Walther (trad. fr.)
Date:Vers 880
Langue:Latin
Genre: 
Forme:1456 vers (plus les 22 du prologue)
Contenu: 
Incipit:[Prologue]
Omnipotens genitor, summae virtutis amator,
iure pari natusque amborum spiritus almus,
personis trinus, vera deitate sed unus,
qui vita vivens cuncta et sine fine tenebis…
[Texte]
Tertia pars orbis, fratres, Europa vocatur,
moribus ac linguis varias et nomine gentes
distinguens, cultu, tum relligione sequestrans.
Inter quas gens Pannoniae residere probatur…
Explicit:… Haec quicunque legis, stridenti ignosce cicadae
raucellam nec adhuc vocem perpende, sed aevum,
utpote quae nidis nondum petit alta relictis.
Haec est Waltharii poesis; vos salvet Iesus.
Manuscrits
  1. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 8488A [⇛ Description]
Éditions anciennes
Éditions modernes
  • Lateinische Gedichte des X. und XI. Jh., herausgegeben von Jac. Grimm und Andr. Schmeller, Göttingen, Verlag der Dieterischschen Buchhandlung, 1838, lii + 388 p. (ici p. 1-126) [GB] [IA]
    Réimpression:
    • Amsterdam, Rodopi, 1967
  • Poeseos popularis ante saeculum duodecim latine decantatae reliquis, sedulo collegit, e manuscriptis exaravit et in corpus primum digessit Édélestand du Méril, Parisiis, Typis Guiraudet et Jouaust = Poésies populaires latines antérieures au douzième siècle par M. Édélestand du Méril, Paris, Brockhaus et Avenarius, 1843, [iii] + 456 p. (ici p. 313-377) [GB] [IA]
    Réimpression:
    • Bologna, Forni (Bibliotheca musica Bononiensis, 5:2), 1969
  • Historiae patriae monumenta edita iussu regis Caroli Alberti. Scriptores, Augustae Taurinorum, E regio typographeo, 1840-1863, 4 t. (ici t. 3, col. 133-166) [GB: t. 1, t. 2, t. 3, t. 4] [IA: t. 1, t. 2, t. 3, t. 4]
  • Waltharius. Poema saeculi decimi ex recensione cod. R. B. Bruxellensis [edidit L. G. Provana], Augustae Taurinorum, ex Officina regia, 1848, xxxii + 67 p. [GB] [IA]
    Tiré-à-part de l'édition parue dans les Historiae patriae monumenta.
  • Waltharius, poema saeculi decimi ex recensione cod. R. B. Bruxellensis secundum editionem equitis L. G. Provana, senatoris regni Sardiniae, Augustae Taurinorum (MDCCCXLVIII) repetendum curavit J. F. Neigebaur, Monachii, Franzius, 1853, 48 p. [GB] [IA]
    Réimpression de l'éd. Provana sans l'introduction.
  • Waltharius, Ruodlieb, Märchenepen: Lateinische Epik des Mittelaters mit deutschen Versen, éd. et trad. Karl Langosch, 2e éd., Basel et Stuttgart, Schwabe, 1956, 385 p.; 3e éd., Darmstadt, Wissenschaftliche Buchgesellschaft, 1967.
  • Waltharius and Ruodlieb, edited and translated by Dennis M. Kratz, New York et London, Garland (Garland Library of Medieval Literature, Series A, 13), 1984, xlvi + 211 p.
  • Waltharius and Ruodlieb, edited and translated Dennis M. Kratz, Abingdon, Routledge, 2018.
Traductions modernes
  • en anglais:
    • Kratz 1984 (voir sous Éditions modernes)
  • en danois:
    • Waltharius. Et latinsk heltedigt fra middelalderen. Oversættelse, kommentarer og efterskrift ved Hans Ørbæk, København, Museum Tusculanums forlag, 2008, 79 p.
  • en espagnol:
    • Cantar de Valtario, edición de Luis Alberto de Cuenca, Madrid, Siruela (Selección de lecturas medievales, 24), 1987, xii + 55 p.
  • en français:
    • La Chanson de Walther (Waltharii poesis). Texte présenté, traduit et annoté par Sophie Albert, Silvère Menegaldo et Francine Mora, Grenoble, ELLUG (Moyen Âge européen), 2008, 167 p.
      Comptes rendus: Alain Corbellari, dans Vox romanica, 68, 2009, p. 218-219. — Allan Hood, dans French Studies, 65:1, 2011, p. 82. [www] DOI: 10.1093/fs/knq210
      Traduction française et commentaire avec le texte latin de l'édition Strecker en regard.
Études
  • Beckmann, Gustav Adolf, Gualter del Hum – Gaiferos – Waltharius, Berlin et New York, de Gruyter (Beihefte zur Zeitschrift für romanische Philologie, 359), 2010, ix + 198 p.
    Compte rendu: Karin Ueltschi, dans Le Moyen Âge, 117:3, 2011, p. 703-704. [Gallica] DOI: 10.3917/rma.173.0651
  • Bertini, Ferruccio, « Problemi di attribuzione e di datazione del Waltharius », Filologia mediolatina, 6-7, 1999-2000, p. 63-77.
  • Flach, Jacques, « Revendication contre l'Allemagne du poème Gauthier d'Aquitaine (Waltharius) », Revue des études historiques, 82, 1916, p. 297-313. [Gallica] [HT] [IA]
  • Ghidoni, Andrea, « Chansons de geste alla conquista dell'Aquitania: origini e funzioni di un segno-personaggio », L'immagine riflessa, n. s., 23:1-2, 2014, p. 36-59.
  • Millet, Victor, Germanische Heldendichtung im Mittelalter: eine Einführung, Berlin et New York, de Gruyter (de Gruyter Studienbuch), 2008, xii + 503 p.
  • Mora, Francine, « Y a-t-il des circonstances atténuantes dans l'Iliade de Joseph d'Exeter et dans le Waltharius? », La faute dans l'épopée médiévale. Ambiguïté du jugement, éd. Bernard Ribémont, Rennes, Presses universitaires de Rennes (Interférences), 2012, p. 205-218. DOI du recueil: 10.4000/books.pur.55874
  • Morgan, G., « Ekkehard's signature to Waltharius », Latomus, 45, 1986, p. 171-177.
  • Nickel, Helmut, « About the Knight with Two Swords and the Maiden under a Tree », Arthuriana, 17:4, 2007, p. 29-48. DOI: 10.1353/art.2007.0015
  • Prinet, Max, « Remarques onomastiques sur le Waltharius », Romania, 47, 1921, p. 382-383. [JSTOR] [Persée] [Gallica] [GB] [HT] [IA] DOI: 10.3406/roma.1921.4444
  • Reeh, Rudolf, « Zur Frage nach dem Verfasser des Walthariliedes », Zeitschrift für deutsche Philologie, 51, 1926, p. 413-431. [GB] [HT] [IA]
  • Saran, Franz, Deutsche Heldengedichte des Mittelalters: Hildebrandslied, Waltharius, Rolandslied, König Rother, Herzog Ernst, Halle a. S., Niemeyer (Handbücherei für den deutschen Unterricht. 1. Reihe: Deutschkunde, 1), 1922, [iii] + 154 p. [GB] [HT] [IA]
  • Schumann, Otto, « Über die Pariser Waltharius-Handschrift », Corona quernea. Feschrift Karl Strecker zum 80. Geburtstag dargebracht, Leipzig, 1941, p. 236-246.
  • Schumann, Otto, « Waltharius - Probleme », Studi medievali, n. s., 17, 1951, p. 177-202.
  • Schumann, Otto, « Zum Waltharius », Zeitschrift für deutsches Altertum und deutsche Literatur, 83:1, 1951, p. 12-40. [jstor.org]
  • Strecker, Karl, « Der Waltharius-Dichter », Deutsches Archiv für Geschichte des Mittelalters, 4, 1941, p. 355-381.
  • Vollmann, Benedikt Konrad, « Freundschaft und Herrschaft. Zur "amicitia"-Idee im Waltharius, in der Ecbasis captivi und im Ruodlieb », Mentis amore ligati. Lateinische Freundschaftsdichtung und Dichterfreundschaft in Mittelalter und Neuzeit. Festgabe für Reinhard Düchting zum 65. Geburtstag, éd. Boris Körkel, Heidelberg, Mattes, 2001, p. 509-520.
  • Wilmotte, M., « La patrie du Waltharius », Revue historique, 127, 1918, p. 1-30. [Gallica] [HT] [IA]
  • Wolf, Alois, « Mittelalterliche Heldensagen zwischen Vergil, Prudentius und raffinierter Klosterliteratur. Beobachtungen zum Waltharius », Sprachkunst, 7, 1976, p. 180-212.
Répertoires bibliographiques
Permalien: https://arlima.net/no/2147


Voir aussi:
> Wikidata: Q946343
Creative Commons License
Cette notice est mise à disposition en vertu d'un contrat Creative Commons.
Rédaction: Laurent Brun
Compléments: Susana G. Artal Maillie et Andrea Ghidoni
Dernière mise à jour: 24 novembre 2023

Signaler une erreur ou une omission:

Courriel  Courriel

Mastodon    Facebook    Twitter