| |
Epitoma vitae regis Rotberti Pii
| Titre: | |
| Date: | 1031–1033 |
| Langue: | Latin |
| Genre: | |
| Forme: | Prose |
| Contenu: | Panégyrique du roi Robert II le Pieux. La genèse de l'œuvre se présente ainsi:
- Une courte notice sur la vie du roi (fin f. 13ra);
- Poursuite de l'œuvre (f. 14 et 16) et table des rubriques au f. 16v pour un ordre nouveau des paragraphes;
- L'explicit et la table sont grattés; sur le grattage et jusqu'au f. 22va, une seconde partie est ajoutée;
- Helgaud se sert du manuscrit comme d'un nouveau brouillon en vue d'une nouvelle mise au net: grattages, additions marginales, feuillets additionnels, renvois.
|
| Incipit (préface): | Incipit epitoma vite regis Rotberti Pii. Cęlestis imperii dignitas, cui spiritus superbię ęqualis voluit esse potestas, elegit in hoc seculo principes qui regerent hujus seculi sceptra potentes… |
| Explicit (préface): | … Initio autem descriptionis omnem vultus illius habitudinem corporisve elegantiam, prout ipsi perspeximus, propalamus, adjuvante domino nostro Jesu Christo, qui, ubi vult, et quomodo vult et cui vult, inolita bonitate adspirat. |
| Incipit (vie): | Incipit vita. In tempore quo respexit Dominus super filios hominum, ut videret si esset intelligens aut requirens Deum, fuit rex Francorum Rotbertus, origine natus nobilissima, patre illustri Hugone, matre Adhelaide vocitata, que adeo bene laudata tanti filii digna exstitit prerogativa… |
| Explicit (vie): | … Annuat hoc Deus omnipotens qui justificat impios et vivificat mortuos et sanctissimis regibus ornat cęlos, cujus regnum et imperium permanet in secula seculorum. |
| Remaniements: | Quatre de Helgaud |
Manuscrits
- Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reginensi latini, 566, f. 7ra-22vb
Manuscrit autographe de l'auteur.
- Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reginensi latini, 585, f. 58
Brouillon de l'auteur.
Éditions anciennes
- Historiae Francorum ab anno Christi DCCCC. ad ann. M. CC. LXXXV. scriptores veteres XI; in quibus Glaber Helgaudus Sugerius abbas M. Rigordus Guillermus Brito Guillermus de Nangis & anonymi alii. Extrema stirpis Carolinae et Capetiorum regum res gestas usque ad Philippum, D. Ludovici filium regem, explicantes. Ex bibliotheca P. Pithoei V. Cl. nunc primum in lucem dati
Francofurti, apud Andreae Wecheli heredes Claudium Marnium et Joannem Aubrium, 1596 (ici p. 59-79)Texte publié sous le titre Helgaldi sive Helgaudi Floriacensis monachi epitoma vitae Roberti regis, ex alterius monachi scriptis.
- Historiae Francorum scriptores [...]. Quorum plurimi nunc primùm ex variis codicibus MSS. in lucem prodeunt: alii verò auctiores et emendatiores. Cum epistolis regum, reginarum, pontificum, ducum, comitum, abbatum, et aliis veteribus rerum Francicarum monumentis. Opera ac studio Andreae du Chesne geographi regii (t. 1-2). Opera ac studio filii post patrem Francisci Duchesne (t. 3-5)
Lutetiae Parisiorum (Paris), Sebastianus Cramoisy, 1636-1649 (ici t. 4, p. 59-79)Édition sous le même titre que celle de P. Pithou.
- Chanoine C. de La Saussaye, Annales ecclesiae Aurelianensis, Paris, 1615, p. 343, 358, 364, 385, 390.
Extraits.
- Chanoine R. Hubert, Antiquitez historiques de l'église royale Saint-Aignan d'Orléans, Orléans, 1661, p. 14.
Extrait.
Éditions modernes
Traductions modernes
Études
- Auvray, L., « Une source de la Vita Roberti regis du moine Helgaud », Mélanges d'archéologie et d'histoire publiés par l'École française de Rome, 7, 1887, p. 3-16.
- Bautier, R.-H., «eL'Epitoma vitae regis Rotberti Pii, du moine Helgaude», Académie des Inscriptions et Belles-Lettres. Comptes rendus des séances de l'année 1963, p. 361-371.
- Carozzi, C., « Le roi et la liturgie chez Helgaud de Fleury », Hagiographie. Cultures et sociétés (IVe—XIIe siècles), Paris, 1981, p. 417-430.
- Carpentier, Élisabeth, « Histoire et informatique. Recherches sur le vocabulaire des biographies royales françaises », Cahiers de civilisation médiévale, 25, 1982, p. 3-30. DOI: 10.3406/ccmed.1982.2387
- Carpentier, Élisabeth, « L'homme, les hommes et la femme. Étude sur le vocabulaire des biographies royales françaises (Xle-Xllle siècle) », Annales. Économies, sociétés, civilisations, 41:2, 1986, p. 325-346. [persee.fr] DOI: 10.3406/ahess.1986.283277
- Hamilton, S., « A new model for royal penance? Helgaud of Fleury's Life of Robert the Pious », Early Medieval Europe, 6:2, 1997, p. 189-200.
- La Curne de Sainte-Palaye, « Mémoire sur la vie du moine Helgaud, sur l'Epitome du roy Robert […] », Mémoires […] de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, 10, 1736, p. 553-562.
Rédaction: Laurent Brun
Dernière mise à jour: 31 octobre 2025
|
Signaler une erreur ou une omission:
Courriel

|