|
Pietro de' Crescenzi
Pier de' Crescenzi | Petrus de Crescentiis
Né à Bologne entre 1230 et 1233 — Mort à Bologne en 1320 ou 1321
-
Titre: | Ruralium commodorum opus; Ruralium commodorum libri XII; De agricultura |
Date: | Entre 1304/1305 et 1309 |
Dédicataire: | Charles II d'Anjou, roi de Sicile (1254–1309), et Aymericus Giliani, maître général des Dominicains de 1304 à 1311 |
Langue: | Latin |
Genre: | Traité d'agriculture et d'économie rurale |
Forme: | Prose |
Contenu: | Livre I: le domaine; livre II: vie des végétaux, nature des sols, travail de la terre, fumure; livres III à VI: présentation de divers végétaux chapitre par chapitre; livre VII: prés et bois; livre VIII: jardins d'agrément; livre IX: animaux domestiques; livre X: chasse et pêche; livre XI: résumé des 10 premiers livres; livre XII: calendrier agricole |
Incipit: | Incipit Liber ruralium commodorum a Petro de Crescentiis cive Bononiae ad honorem Dei omnipotentis et serenissimi regis Karoli compilatus… |
Explicit: | … Item aves avibus domesticatis et retibus diversis ac visco. |
Traductions: |
1re traduction allemande (Das Buch von Pflanzung), 2e moitié du XVe s., conservée dans 4 mss.
2e traduction allemande imprimée: Petrus de Crescentiis zu teutsch
Rustican du labour des champs (français)
Nicole de Dijon (français)
Il libro della agricultura (italien)
Traduction en polonais: en 1549 et en 1571
Traduction en russe: fin XVIe s.
Traduction en ancien tchèque
|
Manuscrits
Source: Röding 1927 et An Smets
- Basel, Öffentliche Bibliothek der Universität, Cod. lat. K. II. 5
- Bologna, Biblioteca universitaria, 342 (570)
- Bologna, Biblioteca universitaria, 343 (571)
- Bologna, Biblioteca universitaria, 1357 (2596)
- Brescia, Biblioteca Civica Queriniana, E. II. 5
- Cagliari, ??, 82 (S. P. 5. 4. 20)
- Cambridge, Saint John's College Library, 25
- Carpentras, Bibliothèque Inguimbertine, 314 (L. 310)
- Chartres, Bibliothèque municipale, 404 (418)
- Deventer, Athenaeumbibliotheek, 111 E 5 KL, f. 1r-257v
- Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Plutei, XLVI. 14 (L Röding)
- Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Plutei, XLVI. 15
- Glasgow, University Library, Hunter, 75
- Hatfield, Hatfield House, Cecil Papers, 282
- Kraków, Biblioteka Jagiellońska, Cod. 388
- Leipzig, Universitätsbibliothek, 1162
- Leipzig, Universitätsbibliothek, 1221
- Leipzig, Universitätsbibliothek, 1459
- Leipzig, Universitätsbibliothek, 1460
- London, British Library, Additional, 24887
- London, British Library, Additional, 34390
- London, British Library, Egerton, 621
- London, British Library, Harley, 3662
- London, British Library, Sloane, 258
- London, British Library, Sloane, 999
- London, British Library, Sloane, 1032
Extrait.
- London, British Library, Sloane, 2945
- Milano, Biblioteca Ambrosiana, A. 34. inf.
- Milano, Biblioteca Ambrosiana, C. 298. inf.
- Milano, Biblioteca Ambrosiana, D. 537. inf. (A Röding)
- Milano, Biblioteca Ambrosiana, L. 67. sup.
- München, Bayerische Staatsbibliothek, Codices latini monacenses, 14343 (M)
- München, Bayerische Staatsbibliothek, Codices latini monacenses, 15759
- Oxford, Bodleian Library, ??, 482
- Oxford, Bodleian Library, ??, 497
- Oxford, Bodleian Library, ??, 498
- Oxford, Bodleian Library, ??, 507
- Oxford, Merton College Library, 258
- Padova, Biblioteca civica, C.M. 120
- Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 6830 (P)
- Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 6830I
- Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 6830L
- Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 6830M
- Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 6830N
- Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 8315
- Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 9328, f. 1r (N) [⇛ Description]
- Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 12998
- Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 14730
- Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 16173
- Paris, Bibliothèque nationale de France, nouvelles acquisitions latines, 287
- Parma, Biblioteca Palatina, 1005
- Parma, Biblioteca Palatina, 1027
- Praha, Národní knihovna České republiky, 179 (I. D. 39)
- Praha, Národní knihovna České republiky, 653. IV. C. 26 (Y. I. 4. n. 75)
- Praha, Národní knihovna České republiky, 909. V. E. 15 (Y. II. 4. n. 51)
- Praha, Národní knihovna České republiky, 1251. VII. C. 8
- Praha, Národní knihovna České republiky, 1523. VIII. D. 28 (Y. II. I. n. 21)
- Reims, Bibliothèque Carnegie, 994 (1698)
- San Lorenzo de El Escorial, Real Biblioteca del Monasterio, F-III-10
- Treviso, Biblioteca comunale, 95
- Troyes, Médiathèque de Troyes Champagne Métropole, 264
- Utrecht, Universiteitsbibliotheek, 712 (Eccl. 344) (R Röding)
- Utrecht, Universiteitsbibliotheek, 713 (Eccl. 187)
- Utrecht, Universiteitsbibliotheek, 714 (Eccl. 340)
- Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Ottoboniani latini, 1569
- Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Palatini latini, 1069
- Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Palatini latini, 1070
- Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Rossiani, 700
- Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Urbinati latini, 266
- Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vaticani latini, 1529 (V Röding)
- Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vaticani latini, 1530
- Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vaticani latini, 4499
- Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vaticani latini, 4500
- Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vaticani latini, 7303
- Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vaticani latini, 7629
- Venezia, Biblioteca Nazionale Marciana, Cl. VI. 211
- Venezia, Biblioteca Nazionale Marciana, Cl. VI. 236
- Vicenza, Biblioteca civica Bertololiana, 239
- Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 2313
- Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 5416
- Würzburg, Universitätsbibliothek, M. ch. f. n. 293
- localisation actuelle inconnue, 172 f., v. 1465: pape Pie VI (1795-1799), qui le donne probablement en cadeau; Robert Hoe III (1839-1909), sa vente 19 novembre 1912, lot 2333; Hermann Marx (m. 1947), sa vente, Sotheby's, 19 avril 1948, lot 32; Alfred Chester Beatty (1875-1968), n° 174, sa vente, Sotheby's, 3 décembre 1968, lot 26; Lawrence J. Schoenberg, LJS265, acheté de la librairie J. M. Le Fell en juin 1998 et revendu chez Sotheby's, Londres, 6 juillet 2010, lot 34
Éditions anciennes
- Ruralia commoda
Augsburg, Johann Schüssler, [vers 16 février] 1471
- Ruralia commoda
Louvain, Johannes de Westfalia, 9 décembre 1474
- Ruralia commoda
Louvain, Johannes de Westfalia, 1478
- Ruralia commoda
Louvain, Johannes de Westfalia, [vers 1483]
- Ruralia commoda
Louvain, Johannes de Westfalia, [vers 1484-1487]
- Ruralia commoda
Strasbourg, [imprimeur du Jordanus de Quedlinburg de 1483 (Georg Husner)], 9 mars 1486 (1487 n. st.)
- Ruralia commoda
Speyer, Peter Drach, [vers 1490-1495]Exemplaire en ligne: [IA]
- Ruralia commoda
Basel, [s. n.], 1537
- Ruralia commoda
Basel, [s. n.], 1538
- Ruralia commoda
Basel, per Henrichum Petri, 1548
Éditions modernes
Traductions modernes
- en italien:
- Trattato della agricoltura di Piero de' Crescenzi, traslatato nella favella Fiorentina rivisto dallo 'Nferigno, Milano, Società tipografica de' Classici italiani (Classici italiani, 22-24), 1805, 3 t. [IA: t. 1, t. 2, t. 3]
Études
- Boyer, Pierre, Le "Ruralium commodorum opus" de Pierre de Crescent. Étude d'histoire économique, diplôme d'archiviste paléographe, École nationale des chartes, Paris, 1943. [chartes.psl.eu]
- Frati, Carlo, « Pier de Crescenzi e l'opera sua », Atti e memorie della R. deputazione di storia patria per le provincie di Romagna, 4e s., 9, 1919, p. 146-164.
- Gaulin, Jean-Louis, « Sur le vin au Moyen Âge. Pietro de' Crescenzi lecteur et utilisateur des Géoponiques traduites par Burgundio de Pise », Mélanges de l'École française de Rome. Moyen Âge, Temps modernes, 96:1, 1984, p. 95-127. DOI: 10.3406/mefr.1984.2746
- Guerrazzi, Gian Francesco, Pier de' Crescenzi (1233-1321) nel secentenario della sua morte, Pisa, Lischi, 1921, 33 p. [HT] [IA]
- Harting, James Edmund, Bibliotheca Accipitraria: A Catalogue of Books Ancient and Modern Relating to Falconry With Notes, Glossary and Vocabulary, London, Quaritch, 1891, xxviii + 289 p. (ici p. 161, no 298) [GB] [IA]
Réimpression:- London, Holland Press, 1964
- Kåhrström, Olof, « Tycho Brahe och Petrus de Crescentiis. Om ett bokhistoriskt fynd i Kungl. Skogs- och Lantbruksakademiens bibliotek », Biblis, 31, 2005, p. 45-55.
- Keil, Heinrich, « De Petri de Crescentiis Ruralium commodorum libris commentatio », Index scholarum in universitate litteraria Fridericiana Halensi cum Vitebergensi consociata per aestatem MDCCCLXXXV a die XVI. m. aprilis ad diem XV. m. augusti a. MDCCCLXXXV publice privatimque habendum, Halle, Hendel, 1885, p. iii-xii. [HT] [IA]
- Mane, Perrine, « L'iconographie des manuscrits du Traité d'agriculture de Pier' de Crescenzi », Mélanges de l'École française de Rome. Moyen Âge, Temps modernes, 97:2, 1985, p. 727-818. DOI: 10.3406/mefr.1985.2825
- Martini, S., « Pier de' Crescenzi (1233-1321) der erste Agronom Europas », Schweizerische landwirtschaftliche Monatshefte, 1923, p. 122-128.
- Naïs, Hélène, et Françoise Fery-Hue, « Pierre de Crescens », Dictionnaire des lettres françaises: le Moyen Âge, éd. Geneviève Hasenohr et Michel Zink, Paris, Fayard, 1992, p. 1170.
Réimpression:- Paris, Fayard (La Pochothèque), 1994
- Olson, Lois, « Pietro de Crescenzi: the founder of modern agronomy », Agricultural History, 18:1, 1944, p. 35-40. [jstor.org]
- Re, Filippo, Elogio di Piero de' Crescenzj detto nella grand' aula della Reale Università di Bologna pel rinnovamento degli studj in novembre MDCCCXI, Bologna, Masi, 1812, 56 p. [GB] [IA]
- Rex, Hannelore, Die lateinische Agrarliteratur von den Anfängen bis zur frühen Neuzeit, Dissertation, Universität Wuppertal, 2002, 368 p. [nbn-resolving.de]
- Richter, Will, « Die Überlieferung der Ruralia commoda des Petrus de Crecentiis im 14. Jahrhundert », Mittellateinisches Jahrbuch, 16, 1981, p. 223-275.
- Savastano, Luigi, « II. Contributo allo studio critico degli scrittori agrari Italici. Pietro dei Crescenzi », Annali della R. Stazione sperimentale di agrumicoltura e frutticoltura in Acireale, 5, 1919-1921, p. 1-132. [HT]
- Schröder-Lembke, Gertrud, « Petrus de Crescentiis und sein Einfluß auf die frühe deutsche Sachliteratur », Zeitschrift für Agrargeschichte und Agrarsoziologie, 19, 1971, p. 160-169.
- Tommaso, P., et al., éd., Pier de Crescenzi (1233-1321). Studi e documenti, Bologna, 1933.
- Toubert, P., « Crescenzi, Pietro de' », Dizionario biografico degli italiani, Roma, Istituto della enciclopedia italiana, t. 30, 1984, p. 649-657.
- Van den Abeele, Baudouin, La fauconnerie dans les lettres françaises du XIIe au XIVe siècle, Leuven, Leuven University Press (Medievalia Lovaniensia. Series I. Studia, 18), 1990, xxv + 348 p. + [14] pl. [GB]
- Weise, Paul, Petrus de Crescentiis. Ein Beitrag zur Geschichte der lateinischen Literatur des Mittelalters, Hamburg, Baumann, 1906, 14 p. [GB] [IA]
Répertoires bibliographiques
- The Master of Game by Edward, second duke of York, the oldest English book on hunting, edited by Wm. A. and F. Baillie-Grohman, with a foreword by Theodore Roosevelt, with 52 facsimile photogravure plates and monotint reproductions, London, Ballantyne, Hanson, and Co., 1904, liii + 286 p. + lii pl. (ici p. 234) [HT] [IA]
- Bossuat, Robert, Manuel bibliographique de la littérature française du Moyen Âge, Melun, Librairie d'Argences (Bibliothèque elzévirienne. Nouvelle série. Études et documents), 1951, xxxiv + 638 p. (ici p. 534, nos 5529; p. 581, no 5964)
|
Signaler une erreur ou une omission:
Courriel

|