logo arlima

Végèce

Flavius Vegetius Renatus

Biographie

Fin du IVe-début du Ve siècle

Écrivain à ne pas confondre avec l'auteur de la Mulomedicina.

Bibliographie

  1. Epitoma de re militari

    Titre:Epitoma de re militari; Epitoma rei militaris
    Date:Entre 383 et 450
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme:Prose
    Contenu:Traité d'art militaire divisé en quatre parties
    Incipit: [Proemium]
    P. Flavii Vegeti Renati viri inlustris comitis Epitoma rei militaris libri numero IIII. Primus liber electionem edocet iuniorum, ex quibus locis uel quales milites probandi sint aut quibus armorum exercitiis imbuendi. Secundus liber ueteris militiae continet morem–
    Incipiunt capitula libri primi.
    I. Romanos omnes gentes sola armorum exercitatione uicisse.
    II. Ex quibus regionibus tirones legendi sint–
    [Libri I Prologus]
    Antiquis temporibus mos fuit bonarum artium studia mandare litteris atque in libris redacta offerre principibus, quia neque recte aliquid inchoatur…
    Explicit:… quibus aduersariorum ligata sunt gubernacula. Quo facto statim capitur tamquam inermis et debilis nauis; quid enim salutis superest ei, qui amiserit clauum? De lusoriis, quae in Danubio agrarias cottidianis tutantur excubiis, reticendum puto, quia artis amplius in his frequentior usus inuenit quam uetus doctrina monstrauerat.
    Traductions: The book of Vigesii of dedus of knyȝthod (anglais)
    Knyghthode and bataile (anglais)
    De bello campestra in Vegeus De rei militari (anglais)
    Mastre Richart (français)
    Jean de Meun (français)
    Jean Priorat de Besançon (français)
    Version attribuée à Jean de Vignay (français)
    Version anonyme en prose (français)
    Version en prose dite de l'"Anonyme de 1380" (français)
    Aucuns notables extraitz du livre de Vegece (français)
    Manuscrits
    1. Bern, Burgerbibliothek, 280, f. 1v-65r, IX (B)
    2. Erfurt, Universitätsbibliothek, Biblioteca Amploniana, Q. 393, f. 1r-20v, 1380
    3. Giessen, Universitätsbibliothek, 1256, f. 154v-202r, 1463 (e)
    4. Gotha, Forschungsbibliothek, Membr. II 113, f. 1r-13r, XIII (a)
    5. Laon, Bibliothèque municipale, 428, f. 1r-67r, IX (L)
    6. Leiden, Universiteitsbibliotheek, Perizonianus F 17, f. 66r-149r, v. 925 (P)
    7. Lund, Universitetsbibliotek, Medeltidhandskrift 8, 40 f., fin XI (F)
    8. München, Bayerische Staatsbibliothek, Codices latini monacenses, 522, f. 79r-145r, 1468 (g)
    9. München, Bayerische Staatsbibliothek, Codices latini monacenses, 6368, f. 1r-43v, mil. IX (M)
    10. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 6503, f. 5r-27v, IX (C)
    11. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 7230, f. 1r-53r, IX (A)
    12. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 7230A, f. 14r-35r, IX (H)
    13. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 7231, f. 1r-13r, IX (D)
    14. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 7232, f. 1r-79v, XIV (d)
    15. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 7383, f. 2r-74v, IX (Q)
    16. Trier, Stadtbibliothek, 1083/215, f. 119v-183v, XV (f)
    17. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Palatini latini, 909, f. 306r-359v, fin X (T)
    18. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Palatini latini, 1571, f. 1r-36r et 47v-49v, XII (S et s)
    19. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Palatini latini, 1572, f. 1r-78v, v. 825-830 (R)
    20. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reginensi latini, 2077, f. 99v-100v, VII (E)
    21. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vaticani latini, 4493, f. 1v-41v, IX-X (V)
    22. Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Gud. lat. 15, 35 f., 1332 (b)
    23. Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Gud. lat. 84, f. 1r-65v, mil. IX (G)
    24. Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Gud. lat. 201, f. 1r-51r, XIV (c)
    25. localisation actuelle inconnue, 108 f., v. 1420: exemplaire en vente chez le libraire Jonathan A. Hill en 2012
    Éditions anciennes
    1. Vegetii Renati Flavii Institutionum rei militaris libri V, Vesaliae Clivor., 1670.
    2. Vegetii Renati Flavii Institutionum rei militaris libri V (Rec. Valart.), Paris, F. A. Didot, 1762.
    3. Vegetii Renati Flavii Institutionum rei militaris libri V. Cum selectis notis Godesch. Stewechii et Pet. Scriverii, nec non ad codd. mss. fidem notis perpetuis crit. emendati addita versione Gallica, cura et studio Nic. Schwebel. Cum tabb. aen. 4mai., Norimbergae, Bauer et Raspe, 1767.
    Éditions modernes
    • Vegetii Renati Flavii Institutionum rei militaris libri V. Ex rec. N. Schwebelii cum integris eiusdem, et selectis God. Stewechii, Pet. Scriverii, Franc. Oudendorpii et Frd. Besselii notis. Acc. indices. 8 mai, Argentorati [Strasbourg], Treuttel et Wurtz, 1806.
    • Vegetii Renati Flavii Institutionum rei militaris libri V, trad. Bongars revue, 1849, collect. Nisard.
    • Vegetii Renati Flavii Epitoma rei militaris, éd. Carl Lang, Stuttgart et Leipzig, Teubner, 1885; 2e éd. H.-D. Blume, 1967.
    • Stelten, Leo Fredrick, éd., Epitoma Rei Militaris of Flavius Vegetius Renatus: A Critical Edition of Books I and II, Ph. D. dissertation, Saint Louis University, 1970, 169 p. [PQ]
    • Flavius Vegetius Renatus, Epitoma rei militaris Edited with an English Translation by Leo F. Stelten, New York, Lang (American University Studies. Series XVII: Classical Languages and Literature, 11), 1990, xxx + 334 p.
    • P. Flavii Vegeti Renati Epitoma rei militaris edidit Alf Önnerfors, Stuttgart et Leipzig, Teubner (Bibliotheca scriptorum graecorum et romanorum Teubneuriana), 1995, lxi + 268 p.
    • P. Flavio Vegezio Renato, L'arte della guerra romana. Prefazione di C. Petrucelli, introduzione e note di M. Formisano, Milano, Biblioteca Universale Rizzoli (BUR Classici greci e latini), 2003, xxi + 373 p.
      Compte rendu: Emiliano J. Buis, dans Bryn Mawr Classical Review, 2005.04.06. [BMCR]
    • Vegetius, Epitoma rei militaris, éd. M. D. Reeve, Oxford, Oxford University Press (Oxford Classical Texts), 2004, 240 p.
      Compte rendu: Vincenzo Ortoleva, « A proposito di una recente edizione dell'Epitoma rei militaris di Vegezio », Emérita, 74:1, 2006, p. 47-75.
    • Flavio Vegezio Renato, L'arte militare, a cura di Giorgio Ortolani, Roma, Istituto poligrafico e Zecca dello Stato, Libreria dello Stato (I trattati delle arti), 2009, 222 p.
    Traductions modernes
    • en allemand:
      • Des Flavius Vegetius Renatus fünf Bücher über Kriegswissenschaft und Kriegskunst der Römer. Aus dem lateinischen Urtexte in das Deutsche übersetzt und mit erläuternden, meistens aus römischen Classikern entnommenen Anmerkungen begleitet und versehen von Felix Joseph Lipowsky, Sulzbach, J. E. v. Seidel, 1827, xvi + 320 p. [IA]
      • Flavius Renatus Vegetius, Epitoma Rei Militaris, lat. u. dt. Das gesamte Kriegswesen, von Fritz Wille neu übersetzt und kommentiert, Aarau, Frankfurt am Main et Salzburg, Sauerländer (Wissenschaftliche Reihe Klassiker der Militärgeschichte), 1986, 384 p.
    • en anglais:
      • Vegetius' "Epitoma," Books 1 and 2: A Translation and Commentary, Ph. D. dissertation, New York University, 1972, 195 p. [PQ]
      • Stelten 1990 (voir sous Éditions modernes)
      • Vegetius, Epitome of Military Science, trad. ang. N. P. Milner, Liverpool, Liverpool University Press (Translated Texts for Historians, 16), 1995, 192 p. — Réimpr.: Philadelphia, University of Pennsylvania Press, 1996; Liverpool, Liverpool University Press, 2001.
    • en espagnol:
      • Flavio Vegecio Renato, Compendio de técnica militar. Edición de David Paniagua Aguilar. Traducción de David Paniagua Aguilar, Madrid, Cátedra (Letras universales, 338), 2006, 399 p.
    • en français:
      • Végèce, Institutions militaires, trad. fr. Claude-Guillaume Bourdon de Sigrais, Paris, Prault, 3e éd., 1743.
    • en italien:
      • Petrucelli et Formisano 2003 (voir sous Éditions modernes)
      • Ortolani 2009 (voir sous Éditions modernes)
    Études
    • Allmand, Christopher, « Did the De re militari of Vegetius influence the military ordinances of Charles the Bold? », Publications du Centre européen d'études bourguignonnes (XIVe–XVIe s.), 41, 2001, p. 135-143.
    • Allmand, Christopher, « The De re militari of Vegetius in the Middle Ages and Renaissance », Writing War: Medieval Literary Responses to Warfare, éd. Corinne Saunders, Françoise Le Saux et Neil Thomas, Cambridge, Brewer, 2004, p. 15-28.
      Comptes rendus du recueil: Laura Ashe, dans Medium Aevum, 74:2, 2005, p. 367. [ASE, ASP] — Daniel E. Thiry, dans Notes and Queries, 53:1, 2006, p. 99-100. [OJ]
    • Allmand, Christopher, The "De re militari" of Vegetius: the Reception, Transmission and Legacy of a Roman Text in the Middle Ages, Cambridge et New York, Cambridge University Press, 2011, xii + 399 p.
    • Andersson, A., Studia Vegetiana, Dissertation, Uppsala, 1938.
    • Bachrach, B. S., « The practical use of Vegetius' De re militari during the early Middle Ages », The Historian, 47, 1985, p. 239-255.
    • Barnes, T. D., « The date of Vegetius », Phoenix, 33:3, 1979, p. 254-257. DOI: 10.2307/1087436
    • Biolzi, Roberto, « Végèce et le mythe des armées romaines au Moyen Âge: l'exemple savoyard », Actualiser le passé: figures antiques du Moyen Âge à la Renaissance, éd. Jean-Claude Mühlethaler et Delphine Burghgraeve, Lausanne, Centre d'études médiévales et post-médiévales de l'Université de Lausanne, 2012, p. 130-143. [www]
    • Blackman, D. R., et G. G. Betts, Concordantia in Vegetii opera = A Concordance to Vegetius, Hildesheim, Zürich et New York, Olms-Weidmann (Alpha-Omega. Reihe A: Lexika, Indizes, Konkordanzen zur klassischen Philologie, 85), 1989, 829 p.
    • Bornstein, Diane, « The Scottish prose version of Vegetius' De re militari », Studies in Scottish Literature, 8, 1971, p. 174-183.
    • Bornstein, Diane, « Military strategy in Malory and Vegetius' De re militari », Comparative Literature Studies, 9, 1972, p. 123-129.
    • Bossuat, Robert, Manuel bibliographique de la littérature française du Moyen Âge, Melun, Librairie d'Argences (Bibliothèque elzévirienne. Nouvelle série. Études et documents), 1951, xxxiv + 638 p. (ici p. 541, nos 5595-5596)
      Dictionnaires: DEAF Boss
    • Bruncke, H., « Zu Flavii Renati Epitome rei militaris », Philologus, 37, 1877, p. 57.
    • Buehler, Curt F., « The earliest appearance in print of Vegetius », Gutenberg-Jahrbuch, 31, 1956, p. 91-93.
    • Duval, Frédéric, Miroir des classiques, Paris, École nationale des chartes (Éditions en ligne de l'École des chartes, 17) [mise à jour continuelle]. [enc.sorbonne.fr]
    • Finch, C. D., « Codices Pal. Lat. 1571-1572 as sources for Vegetius », Transactions of the Americal Philological Association
    • Förster, J. G., De fide Flavii Vegeti Renati, Diss., Bonn, 1879.
    • Gemoll, A., « Exercitationes Vegetianiae », Hermes, 6, 1872, p. 113-118.
    • Goffart, Walter, « The date and purpose of Vegetius' De re militari », Traditio, 33, 1977, p. 64-100.
    • Hallberg Sherwood, Foster, Studies in Medieval Uses of Vegetius' "Epitoma Rei Militaris", Ph. D. dissertation, University of California, Los Angeles, 1980, 386 p. [PQ]
    • Holmes, Nigel, « Metrical notes on Vegetius' Epitoma Rei Militaris », Classical Quarterly, 52:1, 2002, p. 358-373.
    • Lathrop, Henry Burrowes, Translations from the Classics into English from Caxton to Chapman, 1477-1620, Madison, University of Wisconsin Press (University of Wisconsin Studies in Language and Literature, 35), 1933 [réimpr.: New York, Octagon Books, 1967], 350 p.
    • Lucas, Robert H., « Medieval French translations of the Latin classics to 1500 », Speculum, 45:2, 1970, p. 225-253. (ici p. 248-250) DOI: 10.2307/2851539
    • MacCracken, Henry Noble, « Vegetius in English. Notes on the early translations », Anniversary Papers by Colleagues and Pupils of George Lyman Kittredge Presented on the Completion of His Twenty-Fifth Year of Teaching in Harvard University June MCMXIII, Boston et London, Ginn and Company, 1913, p. 389-403. [HT] [IA: ex. 1, ex. 2]
    • Mayr, J. K., Die Linzer Handschrift des deutschen Vegez, Innsbruck, 1909.
    • Önnerfors, Alf, Postskriptum zur Teubner-Edition "Epitoma rei militaris" des Vegetius 1995, Lund, Woråsea, 1997, 5 p.
    • Ortoleva, Vincenzo, « A proposito di una recente edizione dell'Epitoma rei militaris di Vegezio », Emérita, 74:1, 2006, p. 47-75.
    • Reeve, Michael D., « The transmission of Vegetius's Epitoma rei militaris », Aevum. Rassegna di scienze storiche lingusitiche e filologiche, 74, 2000, p. 243-354.
    • Richardot, Philippe, Végèce et la culture militaire au Moyen Âge (Ve–XVe siècle), Paris, Institut de stratégie comparée et Economica (Bibliothèque stratégique), 1998, 244 p.
      Édition antérieure:
      • Richardot, Philippe, De re militari. Mille ans de guerre en lisant Végèce (Ve–XVe siècles). La tradition médiévale d'un traité militaire tardoantique, thèse de doctorat, Université de Toulouse II-Le Mirail, 1995, 3 t., 1006 p. [theses.fr]
    • Sablayrolles, Robert, « Bibliographie sur l'Epitoma rei militaris de Végèce », Cahiers du Groupe de recherches sur l'armée romaine et les provinces, 3, 1984, p. 139-146.
    • Schenk, Dankfrid, Flavius Vegetius Renatus. Die Quellen der "Epitoma rei militaris", Leipzig, Klio (Beihefte, 21), 1930 [réimpr.: Aalen, 1963].
    • Schöner, Christoph, Studien zu Vegetius, Erlangen, Junge, 1888, 44 p. [IA]
    • Seeck, O., « Die Zeit des Vegetius », Hermes, 11, 1876, p. 61-83.
    • Shrader, Charles Reginald, The Ownership and Distribution of Manuscripts of the "De Re Militari" of Flavius Vegetius Renatus before the Year 1300, Ph. D. dissertation, Columbia University, New York, 1976, 427 p. [PQ]
    • Shrader, Charles R., « Flores de re militari: Vegetius manuscripts in the Vatican Library » Manuscripta, 23, 1979, p. 22.
    • Shrader, Charles R., « The influence of Vegetius' De re militari », Military Affairs, 45:4, 1981, p. 167-172.
    • Springer, M., « Vegetius im Mittelalter », Philologus, 123, 1979, p. 85-90.
    • Stokes, Myra, et John Scattergood, « Travelling in November: Sir Gawain, Thomas Usk, Charles of Orleans and the De re militari », Medium Ævum, 53:1, 1984, p. 78-83. DOI: 10.2307/43628788
    • von Büren, V., « Écrites au IXe, perdues au XXe, retrouvées au XVe: à propos des gloses de Végèce De re militari », Talking to the Text: Marginalia from Papyri to Print. Proceedings of a Conference Held at Erice, 26 september-3 october 1998, as the 12th Course of International School for the Study of Written Records, éd. Vincenzo Fera, Giacomo Ferraù et Silvia Rizzo, Messina, Centro interdipartimentale di studi umanistici (Percorsi dei classici, 4-5), 2002, 2 t., ici t. 1, p. 269-287.
    • von Büren, V., « Isidore, Végèce et Titanus au VIIIe siècle », Hommages à Carl Deroux, éd. P. Defosse, Bruxelles, t. 5, 2003, p. 39-49.
    • Whalin, L., Collatio codicis Vegetii "De re militari" librorum Lundensis, 1906.
    • Whetham, David, Just Wars and Moral Victories: Surprise, Deception and the Normative Framework of European War in the Later Middle Ages, Leiden et Boston, Brill (History of Medieval Warfare, 55), 2009, [vii] + 266 p.
    • Wisman, Josette A., « L'Epitoma rei militaris de Végèce et sa fortune au Moyen Âge », Le Moyen Âge, 85:1, 1979, p. 13-31. [Gallica]
      Compte rendu: Gioia Zaganelli, dans Studi francesi, 73, 1981, p. 124.
Répertoires bibliographiques
Permalien: https://arlima.net/no/107


Voir aussi:
> Wikidata: Q4298
> Jonas: intervenant/2612
Creative Commons License
Cette notice est mise à disposition en vertu d'un contrat Creative Commons.
Rédaction: Laurent Brun
Compléments: Claude Desplanques et Max Schmitz
Dernière mise à jour: 13 janvier 2021

Signaler une erreur ou une omission:

Courriel  Courriel

Mastodon    Facebook    Twitter