logo arlima

De vetula

Bibliographie

Auteur:Au Moyen Âge, le texte était attribué à Ovide tandis qu'au XIXe siècle, on l'a souvent attribué, probablement à tort, à Richard de Fournival.
Titre:De vetula; La vieille
Date:XIIIe siècle
Langue:Latin
Genre: 
Forme:2381 vers répartis en trois livres
Contenu: 
Incipit:Prefacio sive argumentum Leonis prothonotarii sacri palacii bizantei sub Vatachio principe in librum Ovidii Nasonis Pelignensis de vetula.
Ovidius Naso Peligni ruris alumpnus,
certus ab exilio se iam non posse reverti
et querens utcumque sibi solacia, librum
edidit hunc, in eo describens quis modus ipsi…
Explicit:… nos trahat is per te, qui per te venerit ad nos,
maxima quem per te dilectio traxerit ad nos,
a nobis ipsi sit gloria laudis, ab ipso
gratia sit nobis, et mete nescia vita.
Ovidii Nasonis Pelignensis de vetula liber tercius explicit et cum eo terminatus est liber totus.
Traductions:Bernat Metge, Ovidi enamorat (catalan)
Jean Le Fèvre de Ressons, La vieille (français)
Manuscrits
  1. Angers, Bibliothèque municipale, 541 (anc. 506), f. 1r-43v (A)
    Avec accessus et scholia.
  2. Auxerre, Bibliothèque municipale, 243 (anc. 206), f. 210r-224v
    Avec accessus.
  3. Berlin, Staatsbibliothek und Preussischer Kulturbesitz, lat. 210, f. 115r-144r
    Anc. Cheltenham, Sir Thomas Phillipps, n° 1796; Meerman 663.
  4. Berlin, Staatsbibliothek und Preussischer Kulturbesitz, Diez B. Sant. 4 (anc. codex Crevennae), f. 153r-160r
  5. Cambridge, Jesus College, Old Library, Q. G. 22, f. 111v-122r
    Livre III seulement. Avec scholia.
  6. Cambridge, Sidney Sussex College Library, Δ 3. 11, p. 149-170
    Livre III seulement. Avec scholia.
  7. Cambridge, Trinity College Library, O. 8. 24, f. 25r-43v
    Livre III seulement. Avec scholia.
  8. Cambridge (USA), Harvard University, Houghton Library, lat. 214, f. 1r-51v
    Avec scholia.
  9. Erfurt, Universitätsbibliothek, Amplon. Q. 1, f. 115r-159r
  10. Erfurt, Universitätsbibliothek, Amplon. Q. 2, f. 1r-37r
    Avec accessus.
  11. Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, 89. 35. 35, f. 92r-106r
    Livre III seulement.
  12. Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ashburnham, 273 (15), f. 28
    Extrait du livre II, v. 390-396.
  13. Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conventi soppressi, 186, f. 172r-186r
    Livre III seulement.
  14. Göttingen, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek, Phil. 130, f. 5-47v
    Avec scholia.
  15. København, Kongelige biblioteket, Thott 400, f. 15r-43r
    Avec scholia.
  16. Kraków, Biblioteka Jagiellońska, 5230, f. 166v-198r
  17. London, British Library, Additional, 22014, f. 1r-17r (L)
    Avec praefatio.
  18. London, British Library, Arundel, 384, f. 223r-232v
    Livre III seulement.
  19. London, British Library, Cotton, Julius F. 7, f. 23v
    Extrait du livre I, v. 1-2, III, v. 752-755, 806 et 811-812.
  20. London, British Library, Cotton, Vespasian B. 23, f. 53r-77v
  21. London, British Library, Harley, 2745, f. 153r-160v et 1r-31r
    Livre III seulement.
  22. London, British Library, Harley, 3353, f. 147r
    Extrait du livre I, v. 650-720.
  23. London, British Library, Harley, 5263, f. 1r-48r
    Avec praefatio, scholia et accessus.
  24. London, British Library, Royal, 7. F. VII, f. 83v
    Extrait du livre III, v. 1-183.
  25. London, British Library, Royal, 7. F. XII (III. 1-193) (F)
  26. Milano, Biblioteca Ambrosiana, G. 130 inf., f. 81r-109v
    Avec praefatio, scholia et accessus.
  27. Milano, Biblioteca Ambrosiana, Q. 59 sup., f. 1r-45v
    Avec scholia.
  28. Montpellier, Bibliothèque interuniversitaire, section médecine, 366 (M)
    Avec accessus et scholia.
  29. München, Bayerische Staatsbibliothek, Codices latini monacenses, 21076, f. 106r-110v
    Livre III seulement.
  30. Oxford, Bodleian Library, Bodley, 612, feuillets de garde
    Extrait du livre I, v. 1-166.
  31. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 3245, f. 46r-63r
  32. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 5055, f. 140r-151v
    Avec scholia.
  33. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 7368, f. 67r-68v
    Extrait du livre I, v. 672-712 et 834-841.
  34. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 8256, f. 52r-59v, et latin, 14805, f. 99r-132r
    Avec scholia.
  35. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 16252, f. 109r-136r (S)
    Avec scholia.
  36. Praha, Univerzita Karlova, Ústřední knihovna, XXIII g. 54, f. 1r-30v
  37. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Barberiniani latini, 26, f. 157r-172r
    Livre III seulement. Avec praefatio.
  38. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Palatini latini, 924, f. 54r
    Sommaire en prose du livre III, v. 538-643.
  39. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reginensi latini, 314, f. 104r-105r
    Extrait du livre III, v. 521-806 et 809-811.
  40. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reginensi latini, 1559, f. 2r-53r (R)
    Avec scholia.
  41. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reginensi latini, 2120, f. 24r-v
    Extraits des trois livres.
  42. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vaticani latini, 4362, f. 43r-56v
    Livre III seulement. Avec praefatio et scholia.
  43. Venezia, Biblioteca Nazionale Marciana, XII. 57 (4120), f. 1r-34r (V)
    Avec scholia.
  44. Vercelli, Biblioteca del Seminario, [sans cote], f. 1r-39r
  45. Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 3219, f. 112r-118r
    Livre III seulement.
  46. Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Aug. 82. 7, f. 1r-14r
    Avec accessus et praefatio.
  47. Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Helm. 299. 2, f. 48r-81v
    Avec scholia.
  48. Zürich, Zentralbibliothek, 362, f. 1r-31r
  49. Zürich, Zentralbibliothek, C 103 (269), f. 1r-37r
Éditions anciennes
  1. De vetula
    [Perugia], [Petrus Petri de Colonia], [vers 1475]
    ARLIMA: EA2264   GW: M29027   ISTC: io00203000   USTC: 992625
  2. De vetula
    [Köln], [Johann Koelhoff senior], [24 mars 1479]
    ARLIMA: EA2265   GW: M29026   ISTC: io00204000   USTC: 747654
    Exemplaire en ligne: [München]
  3. De vetula libri tres
    Antwerpen, [Michael Hillenius Hoochstratanus], 1534
    ARLIMA: EA2266   USTC: 437698
  4. De vetula libri tres
    [s. l.], [s. n.], 1534
    ARLIMA: EA2267   USTC: 681943
    Exemplaires en ligne: [GB] [IA] [München: ex. 1, ex. 2]
  5. Ovidius Nasonis Pelignensis Erotica et amatoria opuscula, edidit Melchior Goldast
    Frankfurt am Main, Wolfgang Richter, 1610
    ARLIMA: EA2268
  6. Brunellus Vigelli, et Vetula Ovidii. Seu: Opuscula duo auctorum incertorum: Prius quidem Vigelli, qui fertur, Speculum stultorum, Posterius verò libri tres de vetula, Ovidii, falsò sic dicti: Ambo ante duo propè Secula junctim publico charactere Coloniae excusa, nunc verò denuò ex Illustri quâdam Saxoniæ Inferioris Bibliothecâ depromta, et qui ê vetusto exemplari in hanc minusculam compagem bonâ fide conformata
    Wolfenbüttel, typis Sterniis, 1662
    ARLIMA: EA2269
    Exemplaires en ligne: [GB] [IA]
  7. Brunellus Vigelli, et Vetula Ovidii. Seu: Opuscula duo auctorum incertorum: Prius quidem Vigelli, qui fertur, Speculum stultorum, Posterius verò libri tres de vetula, Ovidii, falsò sic dicti: Ambo ante duo propè Secula junctim publico charactere Coloniae excusa, nunc verò denuò ex Illustri quâdam Saxoniæ Inferioris Bibliothecâ depromta, et qui ê vetusto exemplari in hanc minusculam compagem bonâ fide conformata
    Wolfenbüttel, typis Sterniis, 1662
    ARLIMA: EA2269
    Exemplaires en ligne: [GB] [IA]
Éditions modernes
  • Pseudo-Ovidius de vetula. Untersuchungen und Text, éd. Paul Klopsch, Leiden, Brill (Mittellateinische Studien und Texte, 2), 1967.
  • The Pseudo-Ovidian "De Vetula". Text, introduction, and notes by Dorothy M. Robathan, Amsterdam, Hakkert, 1968, [vii] + 210 p.
    Compte rendu: M. L. Colker, dans Speculum, 45:2, 1970, p. 322-326. DOI: 10.2307/2851571
Traductions modernes
Études
  • Bruni, Francesco, « Dal De vetula al Corbaccio: l'idea d'amore e i due tempi dell'intellettuale », Medioevo romanzo, 1, 1974, p. 161-216. — Réimpr. dans Testi e chierici del medioevo, Genova, Marietti, 1991, p. 239-288.
  • Gally, Michèle, « Entre fin'amor et Ovide: Richard de Fournival "Soutius parliers" d’amour », Cahiers de recherches médiévales, 9, 2002, p. ??. DOI: 10.4000/crm.872
  • Heller, Sarah-Grace, Fashion in Medieval France, Cambridge, Brewer (Gallica, 3), 2007, ix + 206 p.
  • Hoffmann, Richard C., « Fishing for sport in medieval Europe: new evidence », Speculum, 60:4, 1985, p. 877-902. [Pers] DOI: 10.2307/2853728
  • Huchet, Marie-Madeleine, « Ovide ou l'impossible unité: le cas du Vetula », Romania, 131, 2013, p. 57-69. DOI: 10.3406/roma.2013.7400
  • Lehmann, Paul, Pseudo-antike Literatur des Mittelalters, Leipzig et Berlin, Teubner (Studien der Bibliothek Warburg, 13), 1927, [vi] + 108 p. [GB] [IA]
  • Lehmann, P., « Einführende Bemerkungen zu den mittelalterlichen Pseudo-Ovidiana », Das Altertum, Berlin, 1959, t. 3, p. 171-182.
  • Lenz, F. W., « Einführende Bemerkungen zu den mittelalterlichen Pseudo-Ovidiana », Das Altertum, Berlin, 1959, t. 3, p. 171-182.
  • Luce-Dudemaine, Dominique, « La vieille femme, l’amour et le temps perdu », Vieillesse et vieillissement au Moyen Âge, Aix-en-Provence, Publications du CUER MA (Senefiance, 19), 1987, p. 215-225.. DOI du recueil: 10.4000/books.pup.3236
  • Minnis, Alastair, Magister Amoris: The Roman de la Rose and Vernacular Hermeneutics, Oxford, Oxford University Press, 2001, xv + 352 p.
    Comptes rendus: Noah D. Guynn, dans SubStance, 33:3, 2004, p. 171-180. DOI: 10.1353/sub.2004.0038 — Christopher Callahan, dans Romance Quarterly, 52:2, 2005, p. 164-166.
  • Mozley, J. H., « Le De vetula, poème pseudo-ovidien », Latomus, 2, 1938, p. 53-72.
  • Robathan, Dorothy M., « Introduction to the Pseudo-Ovidian De vetula », Transactions of the American Philological Association, 88, 1957, p. 198-207.
  • Robathan, Dorothy M., « Living conditions in the thirtheenth century as reflected in the Pseudo-Ovidian De vetula », Studies in Honor of Ullman, St. Louis, The Classical Bulletin, 1960, p. 96-105.
Répertoires bibliographiques
Permalien: https://arlima.net/no/2114


Voir aussi:
> ——
Creative Commons License
Cette notice est mise à disposition en vertu d'un contrat Creative Commons.
Rédaction: Laurent Brun
Dernière mise à jour: 21 décembre 2023

Signaler une erreur ou une omission:

Courriel  Courriel

Mastodon    Facebook    Twitter