logo arlima

Speculum stultorum

Œuvre de Nigel of Canterbury

Bibliographie

Titre: 
Date:XIIe siècle
Commanditaire: 
Dédicataire: 
Langue:Latin
Genre: 
Forme:Prologue en prose et texte en vers
Contenu: 
Incipit:[Prologue]
Dilecto sibi in Christo et semper diligendo fratri Willelmo, suus Nigellus salutem in summo et vero salutari. Librum tibi nuper misi, cujus et titulus et textus legentibus et non intelligentibus videtur esse ridiculosus; sed si singula subtiliter inspexeris, animumque scribentis et intentionem attenderis, licet stylus non minus sit rudis quam materia–
[Texte]
Suscipe pauca tibi veteris, Willelme, Nigelli
Scripta, minus sapido nuper arata stylo.
Hoc modicum novitatis opus tibi mitto legendum,
Maxima pars animæ dimidiumque meæ…
Explicit:… Sufficiant ista carmina tam modica.
Te precor ergo pia prece, si quid lector in illis
Inveniat vitium vel ratione carens,
Corrigat ipse pie, me commendando Mariae
Felici Nato, quod roget omnis homo!
Explicit Speculum Stultorum.
Manuscrits
  1. Bruxelles, KBR, 180, f. 122v-137v (P)
  2. Bruxelles, KBR, 3156, f. 35r-94v (O)
  3. Dublin, Trinity College Library, 440 (D)
  4. København, Kongelige biblioteket, S. 1364, f. 85-134 (Q)
  5. Lincoln, Cathedral Library, 105 (M)
  6. Lincoln, Cathedral Library, 191 (N)
  7. London, British Library, Add MS 38665 (K)
  8. London, British Library, Arundel MS 23 (B)
  9. London, British Library, Cotton MS Titus A. XX (C)
  10. London, British Library, Harley MS 2422 (A)
  11. London, Lambeth Palace Library, 357 (L)
  12. München, Bayerische Staatsbibliothek, Codices latini monacenses, 14529, f. 154
    Fragment.
  13. Oxford, All Souls College Library, 37 (J)
  14. Oxford, Bodleian Library, MS. Bodl. 496 (H)
  15. Oxford, Bodleian Library, MS. Bodl. 761 (E)
  16. Oxford, Bodleian Library, MS. Bodl. 780 (I)
  17. Oxford, Bodleian Library, MS. Bodl. 851 (F)
  18. Oxford, Bodleian Library, MS. Digby 27 (G)
  19. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 16519 (S)
  20. Praha, Univerzita Karlova, Ústřední knihovna, Cod. III. D. 17
    Fragment.
  21. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reginensi latini, 1379, f. 1-70 (R)
  22. Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 3154 (V1)
  23. Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 3283 (V2)
  24. Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 3467 (V3)
  25. Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 3487, f. 1-56 (V4)
  26. Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 3529, f. 1-74v (V5)
  27. Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 4456, f. 2-26v (V6)
  28. Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 12531, f. 85-133 (V7)
  29. Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, 616 Helmst., f. 93-137 (W)
  30. Wrocław, Biblioteka uniwersytecka, IV. Q. 126, f. 153-181 (T)
Éditions anciennes
  1. Liber qui titulatur Brunellus in speculo stultorum
    [Utrecht], [Nicolaus Ketelaer and Gerardus de Leempt], [vers 1474]
    ARLIMA: EA2564   GW: M51747   ISTC: iw00063000   USTC: 435248
    Exemplaire en ligne: [Utrecht]
  2. Liber qui titulatur Brunellus in speculo stultorum
    [Paris], [Guy Marchant], [vers 1483-1484]
    ARLIMA: EA2565   GW: M51745   ISTC: iw00064000   USTC: 761846
  3. Liber qui titulatur Brunellus in speculo stultorum
    [Paris], [Philippe Pigouchet], [vers 1490]
    ARLIMA: EA2566   GW: M51743   ISTC: iw00065000   USTC: 761847
    Exemplaire en ligne: [Gallica]
  4. Liber qui titulatur Brunellus in speculo stultorum
    [Leipzig], [Konrad Kachelofen], [vers 1490-1492]
    ARLIMA: EA2567   GW: M51741   ISTC: iw00066000   USTC: 749895
    Exemplaire en ligne: [Wolfenbüttel]
  5. Liber qui titulatur Brunellus in speculo stultorum
    Köln, [Kornelius von Zierikzee], 28 février 1498 (1499 n. st.)
    ARLIMA: EA2568   GW: M51740   ISTC: iw00067000   USTC: 749896
    Exemplaires en ligne: [Darmstadt] [München] [Oxford]
  6. Liber qui titulatur Brunellus in speculo stultorum
    Paris, Jean Marchant et Jean Petit, 1506
    ARLIMA: EA2569   USTC: 182740
  7. Brunellus Vigelli, et Vetula Ovidii. Seu: Opuscula duo auctorum incertorum: Prius quidem Vigelli, qui fertur, Speculum stultorum, Posterius verò libri tres de vetula, Ovidii, falsò sic dicti: Ambo ante duo propè Secula junctim publico charactere Coloniae excusa, nunc verò denuò ex Illustri quâdam Saxoniæ Inferioris Bibliothecâ depromta, et qui ê vetusto exemplari in hanc minusculam compagem bonâ fide conformata
    Wolfenbüttel, typis Sterniis, 1662
    ARLIMA: EA2269
    Exemplaires en ligne: [GB] [IA]
Éditions modernes
  • The Anglo-Latin Satirical Poets and Epigrammatists of the Twelfth Century, now first collected and edited by Thomas Wright, London, Longman et Trübner (Rerum Britannicarum medii ævi scriptores, or Chronicles and Memorials of Great Britain and Ireland during the Middle Ages), 1872, 2 t., xxx + 392, 8 + 583 p. (ici t. 1, p. 3) t. 1, t. 2] [IA: t. 1, t. 2]
  • Nigel de Longchamps, Speculum stultorum, edited, with an introduction and notes, by John H. Mozley and Robert R. Raymo, Berkeley et Los Angeles, University of California Press (University of California Publications. English Studies, 18), 1960, 191 p.
  • Nigello di Longchamps, Speculum stultorum. Presentazione, traduzione e note a cura di Francesca Albini, Genova, Dipartimento di archeologia, filologia classica e loro tradizioni, Università di Genova (Pubblicazioni del D.AR.FI.CL.E T., 209), 2003, 229 p.
Traductions modernes
  • en allemand:
    • Nigellus Wirikere, Narrenspiegel oder Burnellus, der Esel, der einen längeren Schwanz haben wollt, übersetzt von Karl Langosch, Leipzig, Insel (Insel-Bücherei, 668), 1982, 169 p.
  • en anglais:
    • The Book of Daun Burnel the Ass: Nigellus Wireker's Speculum stultorum, translated with an introduction and notes by Graydon W. Regenos, Austin, University of Texas Press, 1959, x + 166 p.
    • A Mirror for Fools, translated from the Latin with illustrations by Eve Graham, Notre Dame, University of Notre Dame Press, 1963, 143 p.
  • en italien:
    • Albini 2003 (voir sous Éditions modernes)
Études
  • Batany, Jean, « Les convers chez quelques moralistes des XIIe et XIIIe siècles », Cîteaux, 20, 1969, p. 241–259.
  • Batany, Jean, « Le rôle du zoomorphisme dans le Speculum stultorum », Reinardus, n° spécial, 1993, p. 3-12. DOI: 10.1075/rein.si.02bat
  • Boutemy, André, « The manuscript tradition of the Speculum stultorum », Speculum, 8:4, 1933, p. 510-519. DOI: 10.2307/2855895
  • Boutemy, André, « Sur le "prologue en prose" et la date du Speculum stultorum », Revue de l'Université de Bruxelles, 40, 1934-1935, p. 67-90.
  • Mann, Jill, « The Speculum stultorum and the Nun's Priest's Tale », The Chaucer Review, 9:3, 1975, p. 262-282. [jstor.org]
  • Mann, Jill, « Does an author understand his own text? Nigel of Longchamp and the Speculum stultorum », The Journal of Medieval Latin, 17, 2007, p. 1-37. DOI: 10.1484/j.jml.2.305681
  • Mozley, John Henry, « On the text of the Speculum stultorum », Speculum, 4:4, 1929, p. 430-443. DOI: 10.2307/2847073
  • Mozley, John Henry, « On the text and manuscripts of the Speculum stultorum: II », Speculum, 5:3, 1930, p. 251-263. DOI: 10.2307/2848743
  • Raymo, Robert R., « Gower's Vox clamantis and the Speculum stultorum », Modern Language Notes, 70:5, 1955, p. 315-320. DOI: 10.2307/3039667
  • Smithies, Kathryn L., Introducing the Medieval Ass, Cardiff, University of Wales Press (Medieval Animals), 2020, xiv + 163 p. ISBN: 9781786836229, 9781786836236, 9781786836243
  • Ziolkowski, Jan M., Talking Animals: Medieval Latin Beast Poetry, 750-1150, Philadelphia, University of Pennsylvania Press (Middle Ages), 1993, ix + 354 p. ISBN: 9780812231618, 9781512809350
    Réimpression:
    • 2016
Permalien: https://arlima.net/no/15342


Voir aussi:
> ——
Creative Commons License
Cette page est mise à disposition en vertu d'un contrat Creative Commons.
Rédaction: Laurent Brun
Compléments: Johannes Hartau
Dernière mise à jour: 3 juin 2025

Signaler une erreur ou une omission:

Courriel  Courriel

Mastodon     Bluesky