|
Bonum universale de apibus
Titre: | |
Date: | Après 1256-avant 1263 (1259) |
Dédicataire: | Humbert de Romans († 14 juillet 1277) |
Langue: | Latin |
Genre: | |
Forme: | Prose |
Contenu: | |
Incipit: | Reverendo in Christo patri fratri Humberto, Magistro ordinis Praedicatorum, fatrer humilis cuius nomen ad presens non urget necessitas nominari… |
Explicit: | … Et rogo, ut si aliquid in hoc labore vel alijs unquam meruerim ; illum, tanqam me participem faciat Iesus Christus dominius noster, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat Deus, per omnia secula seculorum. Amen. |
Traductions: |
Das gemeyn gut von eygenschaft der bienen (haut-allemand)
Bien universel des mouches a miel (français)
Der byen boeck (néerlandais) Boeck der byen (bas-allemand) |
Voir aussi: | Exemplum |
Manuscrits
- Alba Iulia, Biblioteca Batthyaneum, I 195
- Antwerpen, Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, 5, f. 174-256v
- Arras, Médiathèque municipale, 746
- Basel, Öffentliche Bibliothek der Universität, A XI 42, f. 152-196v
- Berlin, Staatsbibliothek und Preussischer Kulturbesitz, lat. fol. 366, f. 104-206
- Berlin, Staatsbibliothek und Preussischer Kulturbesitz, lat. fol. 771, f. 3v-169v
- Berlin, Staatsbibliothek und Preussischer Kulturbesitz, theol. lat. fol. 140, f. 31a-121c
- Berlin, Staatsbibliothek und Preussischer Kulturbesitz, theol. lat. qu. 76, f. 14r-198r
- Bologna, Biblioteca universitaria, 1674, f. 1r-116r
- Bonn, Universitäts- und Landesbibliothek, 363, f. 75r-192r
- Boulogne-sur-Mer, Bibliothèque municipale, 99, f. 1r-188
- Brugge, Openbare bibliotheek, 409
- Braunschweig, Stadtbibliothek, 10, f. 1a-95
- Bruxelles, KBR, 1018-1021, f. 1r-77v
- Bruxelles, KBR, 2144, f. 1r-176r
- Bruxelles, KBR, 4457-4458, f. 6v-216v
- Bruxelles, KBR, 9623, f. 1r-121r
- Bruxelles, KBR, 11488, f. 1a-68d
- Bruxelles, KBR, II 1445, f. 1r-134r
- Budapest, Országos Széchényi Könyvtár, 65, f. 116-157
- Cambrai, Bibliothèque municipale, 966 [⇛ Description]
- Cambridge, University Library, Kk.3.29, f. 1-193
- Charleville-Mézières, Médiathèque Voyelles, 7
- Charleville-Mézières, Médiathèque Voyelles, 181, f. 7r-221
- Clermont-Ferrand, Bibliothèque Université Clermont Auvergne, 103
- Colmar, Bibliothèque municipale, 86, f. 26v-160r
- Darmstadt, Universitäts- und Landesbibliothek, 364, f. 1-154v
- Darmstadt, Universitäts- und Landesbibliothek, 691
- Dijon, Bibliothèque municipale, 236, f. 1r-184
- Dole, Médiathèque de l'Hôtel-Dieu, 87-91, f. 1-322
- Douai, Bibliothèque municipale, 338, f. 151-219
- Douai, Bibliothèque municipale, 435, f. 1-107
- Dresden, Sächsische Landesbibliothek–Staats- und Universitätsbibliothek, B. 173, f. 1-154
- Düsseldorf, Universitäts- und Landesbibliothek, B 139, f. 3v-161v
- Gdańsk, Polska Akademia Nauk Biblioteka Gdańska, Mr. F. 254, f. 1-92v
- Grenoble, Bibliothèque municipale, 380, f. 1r-86
- Kiel, Universitätsbibliothek, Bord. 50, f. 1-208
- Kiel, Universitätsbibliothek, Bord. 51, f. 6-137
- København, Kongelige biblioteket, Thott 313, f. 1-140r
- Lambach, Stiftsbibliothek, 34, f. 1-203
- Liège, Bibliothèque du Grand Séminaire, 6 F 23, f. 2r-203v
- Ljubljana, Franciskanska Knjiznica, 3859, 9.b.7, f. 102-325v
- London, British Library, Additional, 10433, f. 1a-92v
- London, British Library, Arundel 141, f. 2r-88v
- London, British Library, Egerton, 839, f. 1r-141v
- London, British Library, Harley, 3832, f. 2r-158v
- Leuven, Universiteitsbibliotheek, G 230
- Madrid, Biblioteca nacional de España, Va 25-7, f. 137v-164v
- Mainz, Gutenberg-Bibliothek, 124, 1r-186v
- Melk, Stiftsbibliothek, 276, f. 1-83v
- Metz, Bibliothèque municipale, 276, f. 1-198
- München, Bayerische Staatsbibliothek, Codices latini monacenses, 3054, f. 1a-115a
- München, Bayerische Staatsbibliothek, Codices latini monacenses, 4693, f. 1-180v
- München, Bayerische Staatsbibliothek, Codices latini monacenses, 7000, f. 1-149b
- München, Bayerische Staatsbibliothek, Codices latini monacenses, 18430
- Münster, Universitätsbibliothek, 256
- Münster, Universitätsbibliothek, 335
- Münster, Universitätsbibliothek, 452
- Namur, Musée provincial des Arts anciens du Namurois, 14 B, f. 61v-202b
- Namur, Musée provincial des Arts anciens du Namurois, 73 A, f. 1a-94
- Namur, Musée provincial des Arts anciens du Namurois, 110 B, f. 60r-224v
- Napoli, Biblioteca nazionale "Vittorio Emanuele III", VIII B 24, f. 2v-197v
- Osnabrück, Gymnasium Carolinum, 31, f. 2r-121r
- Oviedo, Biblioteca de la Catedral, 15
- Oxford, New College Library, 275, f. 100a-219d
- Paris, Bibliothèque interuniversitaire de la Sorbonne, 1232, f. 1r-183
- Paris, Bibliothèque Mazarine, 860, f. 1r-217v
- Paris, Bibliothèque nationale de France, Arsenal, 535, f. 100a-219d
- Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 3309, f. 1-113v
- Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 3310, f. 1-136v
- Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 3585, f. 1-107
- Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 3386, f. 3-127v
- Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 13436, f. 1-307v [⇛ Description]
- Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 14535, f. 1r-111v
- Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 14628, f. 93r-210v
- Praha, Knihovna národního muzea, 469 f. 1-158v
- Praha, Knihovna národního muzea, 1609, f. 1-165
- Praha, Národní knihovna České republiky, XII.B.2, f. 1-235v
- Praha, Národní knihovna České republiky, XII.F.3, f. 112-274
- Reims, Bibliothèque Carnegie, 1372, f. 1 - 115
- Saint-Omer, Bibliothèque municipale, 105
- Sankt Gallen, Stiftsbibliothek, 988, f. 273r-387r
- Strasbourg, Archives départementales du Bas-Rhin, H 2187
- Tongerlo, Norbertijnenabdij, Inv. Nr. 152 / 20 C 17, f. 1-174r
- Trier, Stadtbibliothek, 671, f. 3v-175v
- Trier, Stadtbibliothek, 692, f. 1r-235v
- Trier, Stadtbibliothek, 724, f. 1r-147r
- Trier, Stadtbibliothek, 737, f. 1r-165v
- Trier, Stadtbibliothek, 748, f. 1r-126
- Trier, Stadtbibliothek, 1058, f. 134-205v
- Troyes, Médiathèque de Troyes Champagne Métropole, 560, f. 1-157
- Tübingen, Universitätsbibliothek, M c 116, 2ra-119rb
- Uppsala, Carolinabiblioteket, C 38, f. 6-127
- Uppsala, Carolinabiblioteket, C 173, f. 1-123r
- Utrecht, Universiteitsbibliotheek, Cat. 299, f. 1r-127r
- Valenciennes, Bibliothèque municipale, 234, f. 1-117
- Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Barb. Lat. 666, f. 1a-123a
- Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Ross. 673, f. 1a-108d
- Wien, Domnikanerkonvent, 10/10, f. 1v-126v
- Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 2843, f. 2a-43d
- Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 3761, f. 2-129v
- Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 4149, f. 19a-54d
- Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 4408, f. 97r-214r
- Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 4793, f. 81c-173a
- Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 5308, f. 2r-135r
- Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 14073, f. 1v-136v
- Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 14348 f. 1r-142r
- Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Aug. 4° 21.1, f. 1a-34b
- Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Helm. 452, f. 1a-99b
- Wrocław, Biblioteka uniwersytecka, IV F 53, f. 1-150
- Wrocław, Biblioteka uniwersytecka, IV F 64, f. 265-377
- Wrocław, Biblioteka uniwersytecka, IV F 187, f. 7-110v
- Würzburg, Universitätsbibliothek, M. ch. F. 209, f. 1r-141
- Xanten, Stiftsbibliothek, 30, f. 4-154v
- Zürich, Zentralbibliothek, Z V 322, f. 64a-139a
- Zwettl, Stiftsbibliothek, 184, f. 1-112
Éditions anciennes
- Bonum universale de proprietatibus apum
[Köln], [Imprimeur du De fide du pseudo-Augustin], [vers 1473]
- Bonum universale de proprietatibus apum
[Köln], [Johann Koelhoff], [vers 1479]
- Liber apum, aut de apibus mysticis, sive de proprietatibus apum, seu Universale bonum, tractans de prelatis et subditis ubique sparsim exemplis notabilibus
[Paris], Wolfgang Hopyl, [vers 1516]Exemplaire en ligne: [HT]
- Liber apum aut de apibus mysticis sive de proprietatibus apum seu universale bonum, tractans de prelatu et subditis, [Paris, s. n., s. d.]
- Thomae Cantipratani Miraculorum exemplorum mirabilium sui tempori libri duo, Douai, 1597.
- Thomae Cantipratani, Miraculorum et exemplorum memorabilium sui temporis libri duo, [éd. G. Colvenerius], Douai, 1605.
- Thomae Cantipratani, Bonum universale de apibus, [éd. G. Colvenerius], Douai, 1627.
Éditions modernes
- Les exempla du Bonum universale de apibus sont répertoriés dans le Thesaurus exemplorum Medii Aevi du Groupe d'antropologie de l'Occident médiéval.
- Von Bienen lernen. Das Bonum universale de apibus des Thomas von Cantimpré als Gemeinschaftsentwurf. Analyse, Edition, Übersetzung, Kommentar [von] Julia Burkhardt, Regensburg, Schnell und Steiner (Klöster als Innovationslabore), 2020, 2 t., 1616 p. ISBN: 9783795435059
Traductions modernes
- en allemand:
- Burkhardt 2020 (voir sous Éditions modernes)
- en français:
- Thomas de Cantimpré, Le bien universel ou les abeilles mystiques, [trad. Vincent Willart], Bruxelles, 1650.
- Les abeilles mystiques de Thomas de Cantimpré, par Marguerite de Waresquiel, Paris, 222, faubourg Saint-Honoré, [1902], 196 p.
- Thomas de Cantimpré, Les exemples du "Livre des abeilles": une vision médiévale. Présentation, traduction et commentaire par Henri Platelle, Turnhout, Brepols (Miroir du Moyen Âge), 1997, 383 p.
Études
- Berger, E., Thomae Cantipratensis "Bonum universale de apibus" quid illustrandis saeculi decimi tertii moribus conferat, Paris, Thorin, 1895, v + 72 p. [GB] [IA]
- Berlioz, Jacques, Pascal Collomb et Marie-Anne Polo de Beaulieu, « La face cachée de Thomas de Cantimpré. Compléments à une traduction française récente du Bonum universale de apibus », Archives d'histoire doctrinale et littéraire du Moyen Âge, 68, 2001, p. 73-94.
- Kaeuper, Richard W., Holy Warriors: the Religious Ideology of Chivalry, Philadelphia, University of Pennsylvania Press (The Middle Ages Series), 2009, xi + 331 p. [IA]
Compte rendu: Steven Muhlberger, dans The Medieval Review, 09.12.16, 2009. [www]
- Louis, Nicolas, L'exemplum en pratiques: production, diffusion et usages des recueils d'exempla latins aux XIIIe-XVe siècles, thèse de doctorat, Université de Namur et École des hautes études en sciences sociales, 2013, 2 t, 347, 316 p. [archives-ouvertes.fr]
- Louis, Nicolas, « Essaimage et usages du Bonum universale de apibus de Thomas de Cantimpré », Lecteurs, lectures et groupes sociaux au Moyen Âge. Actes de la journée d'étude organisée par le Centre de recherche "Pratiques médiévales de l'écrit" (PraME) de l'Université de Namur et le Département des manuscrits de la Bibliothèque royale de Belgique, Bruxelles, 18 mars 2010, éd. Xavier Hermand, Étienne Renard et Céline Van Hoorebeeck, Turnhout, Brepols (Texte, codex et contexte, 17), 2014, p. 29-56.
- Page, Christopher, The Owl and the Nightingale: Musical Life and Ideas in France 1100-1300, London, Dent, 1989, xi + 279 p. [IA]
- Palewska, Marie-Ange, Recherches sur le "Bonum universale de apibus" de Thomas de Cantimpré, suivies de l'édition des exempla d'après la traduction française faite pour Charles V en 1372, diplôme d'archiviste paléographe, École nationale des chartes, Paris, 1958. — Résumé dans Positions des thèses de l'École des chartes, 1958, p. 109-114.
- Platelle, Henri, « Vengeance privée et réconciliation dans l'œuvre de Thomas de Cantimpré », Tijdschrift voor Rechtsgeschiedenis, 42, 1974, p. 269-281.
- Platelle, Henri, « Le recueil de miracles de Thomas de Cantimpré et la vie religieuse dans les Pays-Bas et le nord de la France au XIIIe s. », Actes du 97e Congrès national des sociétés savantes. Nantes, 1972. Section de philologie et d'histoire jusqu'à 1610, 1979, p. 469-498.
- Platelle, Henri, « L'image des juifs chez Thomas de Cantimpré », Bulletin de la Société nationale des antiquaires de France, 1980-1981, p. 324-336.
- Platelle, Henri, « L'image des juifs chez Thomas de Cantimpré: de l'attrait à la répulsion », Mélanges à la mémoire de Marcel-Henri Prévost: droit biblique, interprétation rabbinique, communautés et société, Paris, Presses universitaires de France (Travaux et recherches de l'Université de Lille II-Droit et santé. Série Mélanges), 1982, p. 283-306.
- Platelle, Henri, « Une vision médiévale: les historiettes du Livre des abeilles de Thomas de Cantimpré (XIIIe siècle) », Bulletin de la Classe des lettres et des sciences morales et politiques, 10:1-6, 1999, p. 13-46. DOI: 10.3406/barb.1999.23260
- Platelle, Henri, Présence de l'Au-delà. Une vision médiévale du monde, Villeneuve d'Ascq, Presses universitaires du Septentrion (Histoire et civilisations), 2004, 350 p.
- Pollini, Nadia, Animals and Animal Lore in the "Bonum universale de apibus" of Thomas of Cantimpré, c. 1200-1270, D.Phil., University of Oxford, 2003.
- Pollini, Nadia, « La nature dans le Bonum universale de apibus de Thomas de Cantimpré: entre philosophie naturelle et instruction morale? », Exempla docent. Les exemples des philosophes de l'Antiquité à la Renaissance. Actes du colloque international 23-25 octobre 2003. Université de Neuchâtel, éd. Thomas Ricklin, Paris, Vrin (Études de philosophie médiévale, 92), 2006, p. 151-162.
- Pollini, Nadia, « Les propriétés des abeilles dans le Bonum universale de apibus de Thomas de Cantimpré (1200-1270) », Micrologus, 8, 2000, p. 261-296.
- Ridoux, Charles, « Une abeille du Hainaut en Mongolie: Joinville, Cantimpré et le roi du monde », Image et mémoire du Hainaut médiéval, éd. Jean-Charles Herbin, Valenciennes, Presses universitaires de Valenciennes, 2004, p. 163-181.
- Sweetman, R., « Visions of Purgatory and their role in the Bonum universale de apibus of Thomas de Cantimpré », Ons geestelijk erf, 67, 1993, p. 20-33.
- Schürer, Markus, Das exemplum oder die erzählte Institution. Studien zum Beispielgebrauch bei den Dominikanern und Franziskanern des 13. Jahrhunderts, Münster, Lit (Vita regularis. Ordnungen und Deutungen religiosen Lebens im Mittelalter, 23), 2005, p. 123-178.
- Sobczyk, Agata, Les jongleurs de Dieu: sainte simplicité dans la littérature religieuse de la France médiévale, Łask, LEKSEM, 2012, 326 p.
|
|