|
Vies de saints
Hagiographie
→ Liste des saints dans l'ordre du calendrier
- saint Abdon — sanctus Abdon
- saint Achillée — sanctus Achilleus
- saint Adauctus — sanctus Adauctus
- saint Adalbert de Prague — sanctus Adalbertus
- saint Adrien de Césarée — sanctus Adrianus
- sainte Agathe — sancta Agatha
- saint Agathon — sanctus Agatho
- sainte Agnès — sancta Agnes
- saint Alban — sanctus Albanus
- saint Alban de Hongrie — sanctus Albanus rex Ungariae
- saint Alexis — sanctus Alexius
- saint Amand — sanctus Amandus
- saint Ambroise de Milan — sanctus Ambrosius
- sainte Anastasie — sancta Anastasia
- saint André — sanctus Andreas
- saint Anselme de Cantorbéry — sanctus Anselmus Cantuariensis
- saint Antoine — sanctus Antonius
- saint Apollinaire — sanctus Apollinaris
- saint Arsène — sanctus Arsenius
- saint Audomar de Thérouanne – sanctus Audomarus Tarvannensis
- sainte Audrée — sancta Etheldreda (Ethelreda)
- saint Augustin — sanctus Augustinus
- sainte Avoye — sancta Avia
- sainte Barbe — sancta Barba
- saint Barlaam — sanctus Barlaam
- saint Barnabé — sanctus Barnabas
- saint Barthélémy — sanctus Bartholomeus
- saint Basile — sanctus Basilius
- saint Bathilde — sancta Balthildis
- sainte Béatrice — sancta Beatrix
- saint Bénézet — sanctus Benedictus Avinionensis
- saint Bénigne d'Armagh – sanctus Benignus Ardmachanus
- saint Benoît de Nursie — sanctus Benedictus de Nursia
- saint Bernard de Clairvaux — sanctus Bernadus Claraevallensis
- saint Bernard de Menton — sanctus Bernadus Menthonensis
- saint Bertin de Sithiu — sanctus Bertinus Sithivensis
- saint Blaise — sanctus Blasius
- saint Bon — sanctus Bonifacius
- saint Brendan — sanctus Brendanus
- saint Brice — sanctus Bricius
- sainte Brigitte — sancta Brigida
- sainte Brigitte de Suède — sancta Brigita
- saint Calixte — sanctus Calixtus
- sainte Catherine d'Alexandrie — sancta Katherina
- sainte Cécile — sancta Cecilia
- saint Celse — sanctus Celsus
- sainte Christine — sancta Christina
- saint Christophe — sanctus Christophorus
- saint Chrysogone — sanctus Chrysogonus
- sainte Claire d'Assise — sancta Clara Assisiensis
- saint Clément de Metz — sanctus Clemens Mettensis
- saint Clément de Rome — sanctus Clemens
- sainte Colette de Corbie – sancta Coleta
- saint Colomban — sanctus Columbanus
- saint Côme — sanctus Cosmas
- saint Cornélien — sanctus Cornelius
- sancti Crispinus et Crispinianus – saints Crépin et Crépinien
- saint Crisant — sanctus Crisantus
- saint Cuthbert — sanctus Cuthbertus
- saint Cyprien — sanctus Cyprianus
- saint Cyr — sanctus Syrus
- saint Cyriaque — sanctus Cyriacus
- saint Damien — sanctus Damianus
- saint David – sanctus David
- saint Denis de Paris — sanctus Dionysius Parisiensis
- sainte Dieudonnée — sancta Deodata
- saint Dominique — sanctus Dominicus
- saint Donat d'Arezzo — sanctus Donatus
- saint Dorothée — sanctus Dorotheus
- sainte Douceline — sancta ??
- saint Dunstan — sanctus Dunstanus
- saint Erkenwaldus – saint Earconwald (Erkenwald)
- saint Edmond le roi — sanctus Edmundus
- saint Édouard le confesseur — sanctus Eduardus
- saint Éleuthère, évêque de Tournai — sanctus Eleutherius
- sainte Élisabeth de Hongrie — sancta Elisabeth
- saint Éloi — sanctus Eligius
- sainte Énimie – sancta Enimia
- saint Épimaque — sanctus Epimachus
- saint Erkembode — sanctus Erkenbodo
- saint Étienne — sanctus Stephanus
- saint Étienne de Grandmont — sanctus Stephanus Grandismontensis
- saint Étienne le pape — sanctus Stephanus papa
- sainte Eulalie — sancta Eulalia (fausse sainte)
- sainte Euphémie — sancta Eufemia
- sainte Euphrosine d'Alexandrie — sancta Euphrasia
- sainte Eupraxie — sancta Eupraxia
- saint Eusèbe — sanctus Eusebius
- saint Eustache — sanctus Eustachius
- saint Évroul — sanctus Ebrulfus
- saint Fabien — sanctus Fabianus
- saint Faustin — sanctus Faustinus
- saint Félicien — sanctus Felicianus
- saint Félix — sanctus Felix
- saint Félix le pape — sanctus Felix papa
- saint Félix l'évêque — sanctus Felix episcopus
- saint Fiacre — sanctus Feferus
- saint Firmat — sanctus Firmatus
- sainte Foi — sancta Fidis
- saint Forose (Fursy) — sanctus Forseus
- saint François d'Assise — sanctus Franciscus
- sainte Frithuswith — sancta Fridesvide
- sainte Geneviève — sancta Genovefa
- saint Geoffroi de Chalard — sanctus Gaufridus Castaliensis
- saint Georges — sanctus Georgius
- saint Germain d'Auxerre — sanctus Germanus Autissiodorensis
- saint Germain de Paris — sanctus Germanus Parisiensis
- saint Genest — sanctus Genesius
- sainte Gertrude de Nivelles — sancta Gertrudis
- saint Gervais — sanctus Gervasius
- saint Gilbert de Sempringham — sanctus Gilbertus
- saint Gilles — sanctus Egidius
- saint Giovanni da Capestrano — sanctus Johannes Capistranus
- saint Goar — sanctus Goar
- saint Gordien — sanctus Gordianus
- saint Gorgon — sanctus Gorgonius
- saint Grégoire le Grand — sanctus Gregorius Magnus
- saint Grégoire (apocryphe) — sanctus Gregorius
- saint Guillaume de Maleval — sanctus Guilelmus
- saint Guthlac of Croyland — sanctus Guthlacus
- sainte Hélène — sancta Helena
- saint Hilaire de Poitiers — sanctus Hilarius Pictaviensis
- saint Hippolyte — sanctus Ypolitus
- saint Honorat — sanctus Honoratus
- saint Ignace — sanctus Ignatius
- saint Ildefonse de Tolède — sanctus Hildefonsus Toletanis
- saint Indract – sanctus Indractus
- saints Innocents — sancti Innocenti
- saint Isidore de Séville — sanctus Isidorus Hispalensis
- saint Jacinte — sanctus Jacinctus
- saint Jacques le majeur — sanctus Jacobus major
- saint Jacques le mineur — sanctus Jacobus minor (Jacobus Alphei; Jacobus frater domini; Jacobus Justus)
- saint Jacques l'intercis — sanctus Jacobus intercisus
- saint Jean Baptiste — sanctus Johannes baptista
- saint Jean Chrysostome — sanctus Johannes Chrysostomus
- saint Jean — sanctus Johannes
- saint Jean de Réome — sanctus Johannes Reomaensis
- saint Jean devant la Porte Latine — sanctus Johannes ante Portam Latinam
- saint Jean de Gorze — sanctus Johannes abbas Gorziensis
- saint Jean l'aumônier — sanctus Johannes elemosinarius
- saint Jean l'évangéliste — sanctus Johannes evangelista
- saint Jérôme — sanctus Hieronymus
- saint Josaphat — sanctus Josaphat
- saint Josse — sanctus Jodocus
- saint Jude — sanctus Judas
- saint Julien du Mans — sanctus Julianus
- saint Julien de Tarse — sanctus Julianus
- saint Julien l'Hospitalier — sanctus Julianus
- saint Julienne — sancta Juliana
- sainte Julite — sancta Julita
- saint Justine — sancta Justina
- saint Laurent — sanctus Laurentius
- saint Léger — sanctus Leodegarius
- saint Léonard — sanctus Leonardus
- saint Léon le pape — sanctus Leo papa
- saint Longin — sanctus Longinus
- saint Louis de France — sanctus Ludovicus
- saint Loup de Sens (Leu) — sanctus Lupus Senonensis
- saint Luc — sanctus Lucas
- sainte Lucie de Syracuse — sancta Lucia
- sainte Lutgarde — sancta Lutgardis
- saint Macaire — sanctus Macharius
- saint Magloire — sanctus Maglorius
- saint Magnus Erlendsson — sanctus magnus
- saint Malchus de Maronie — sanctus Malchus
- saint Mamertin — sanctus Mamertinus
- saint Marc l'évangéliste — sanctus Marchus evangelista
- saint Marcel — sanctus Marcellus
- saint Marcelin — sanctus Marcellinus
- saint Marcellin — sanctus Marcellinus
- sainte Marguerite — sancta Margarita
- sainte Marguerite d'Ypres — sancta Margarita Iperensis
- sainte Marguerite Pélage — sancta Margarita dicta Pelagius
- sainte Marie — sancta Maria
- sainte Marie l'Égyptienne — sancta Maria Egyptiaca
- sainte Marie-Madeleine — sancta Maria Magdalena
- sainte Marine — sancta Marina
- sainte Marthe — sancta Martha
- saint Martial de Limoges — sanctus Martialis
- saint Martin de Tours — sanctus Martinus Turonensis
- saint Mathias — sanctus Mathias
- saint Matthieu — sanctus Matheus
- saint Maudez — sanctus Maudetus
- saint Maurice — sanctus Mauritius
- saint Michel — sanctus Michaelus
- saint Modeste — sanctus Modestus
- sainte Modwenne — sancta Modwenna
- saint Moïse l'Éthiopien — sanctus Moyses abbas
- saint Nazaire — sanctus Nazarius
- saint Nérée — sanctus Nereus
- saint Nicolas de Myre — sanctus Nicholaus episcopus Myrensis
- saint Ninien – sanctus Ninianus
- saint Norbert – sanctus Norbertus
- sanctus Onuphrius — saint Onuphre l'Anachorète
- sainte Osith — sancta Ositha
- saint Oswald de Northumbrie – sanctus Oswaldus
- saint Pancrace — sanctus Pancratius
- saint Paphnuce l'Ascète - sanctus Paphnutius asceticus
- saint Pasteur — sanctus Pastor
- saint Patrice — sanctus Patricius
- saint Paul — sanctus Paulus
- saint Paul l'apôtre — sanctus Paulus apostolus
- saint Paul l'ermite — sanctus Paulus heremita
- sainte Paule — sancta Paula
- sainte Pélagie — sancta Pelagia
- saint Pélagien — sanctus Pelagius
- sainte Pétronille — sancta Petronilla
- saint Philippe l'apôtre — sanctus Philippus apostolus
- saint Pierre aux liens — sanctus Petrus ad vincula
- saint Pierre l'apôtre — sanctus Petrus apostolus
- saint Pierre martyr — sanctus Petrus martyr
- saint Pierre l'exorciste — sanctus Petrus exorcista
- saint Pirmin — sanctus Priminius
- sainte Praxède — sancta Praxedis
- saint Prime — sanctus Primus
- saint Protais — sanctus Prothasius
- saint Prothe — sanctus Prothus
- saint Quentin — sanctus Quintinus
- saint Quirique — sanctus Quiricus
- saint Remacle — sanctus Remaclius
- saint Rémi l'archevêque — sanctus Remigius archiepiscopus
- saint René d'Angers – sanctus Renatus
- sainte Réparate – sancta Reparata (Riparata)
- sainte Sabine — sancta Sabina
- saint Saturnin — sanctus Saturninus
- saint Savinien — sanctus Savinianus
- saint Sébastien — sanctus Sebastianus
- saint Segond — sanctus Secundus
- saint Sennès — sanctus Sennen
- saint Servais de Tongres – sanctus Servatius
- saint Simon et saint Jude — sancti Symon et Judas
- saint Simplice — sanctus Simplicius
- saint Sixte — sanctus Sixtus
- sainte Suzanne — sancta Susanna
- saint Sylvestre — sanctus Silvester
- saint Symphorien — sanctus Symphorianus
- saint Teliau — sanctus Teliaus
- saint Thaïs — sancta Thaysis
- saint Théodore — sanctus Theodorus
- sainte Théodore — sancta Theodora
- saint Thibaut de Provins — sanctus Theobaldus
- saint Thomas Becket — sanctus Thomas Cantuariensi
- bienheureux Thomas Hélye — beatus Thomas Helia
- saint Thomas l'apôtre — sanctus Thomas apostolus
- saint Timothée — sanctus Timotheus
- saint Trophime — sanctus Trophimus
- saint Urbain — sanctus Urbanus
- saint Vaast — sanctus Vedastus
- saint Valentin — sanctus Valentinus
- saint Vidian — sanctus Vidianus
- saint Vincent de Saragosse — sanctus Vincentius
- saint Vincent de Soignies — sanctus Vincentius Sonegiensis
- saint Vital — sanctus Vitalis
- saint Vitus — sanctus Vitus
Répertoires bibliographiques
- Bibliotheca hagiographica latina antiquae et mediae aetatis ediderunt socii Bollandiani, Bruxelles, s. n., 1898-1901, 3 t., xxxv + 1387 p. [Gallica: t. 1, t. 2, t. 3] [GB: t. 1, t. 2, t. 3] [IA: t. 1, t. 2, t. 3]
- Bibliotheca hagiographica latina antiquae et mediae aetatis ediderunt socii Bollandiani. Supplementi editio altera auctior, Bruxelles, s. n., 1911, viii + 355 p. [IA]
- Bibliotheca hagiographica latina antiquae et mediae aetatis. Novum supplementum, éd. H. Fros, Bruxelles, Société des Bollandistes (Subsidia hagiographica, 70), 1986.
- Légendiers latins, Institut de recherche et d'histoire des textes, Société des Bollandistes et l'Université de Namur. [www]
Recueils
- Acta sanctorum ordinis S. Benedicti in sæculorum classes distributa. [...] Collegit Domnus Lucas d'Achery, Congregationis S. Mauri Monachus, ac cum eo editit D. Johannes Mabillon, ejusdem Congregationis, qui et universum opus notis, observationibus, indicibusque necessariis illustravit, Luteciae Parisiorum, apud Carolum Savreux [puis: apud Ludovicum Billaine; apud viduam Edmundi Martin et Johannem Boudot; sumtibus Caroli Robustel], 1668-1701:
- t. 1, 1668: Saeculum I. Quod est ab anno Christi D. ad DC. [GB] [IA]
- t. 2, 1669: Saeculum II. Quod est ab anno Christi DC. ad DCC. [GB] [IA]
- t. 3:1, 1672: Saeculum III. Quod est ab anno Christi DCC. ad DCCC. Pars prima. [GB] [IA]
- t. 3:2, 1672: Saeculum III. Quod est ab anno Christi DCC. ad DCCC. Pars secunda. [GB] [IA]
- t. 4:1, 1677: Saeculum IV. Quod est ab anno Christi DCCC ad DCCCC. Pars prima. [GB] [IA]
- t. 4:2, 1680: Saeculum IV. Quod est ab anno Christi DCCC ad DCCCC. Pars secunda. [GB] [IA]
- t. 5, 1685: Saeculum V. Quod est ab anno Christi CM ad M. [GB] [IA]
- t. 6:1, 1701: Saeculum VI. Quod est ab anno Christi M. ad MC. Pars prima. [GB] [IA]
- t. 6:2, 1701: Saeculum VI. Quod est ab anno Christi M. ad MC. Pars secunda. [GB] [IA]
- Acta sanctorum ordinis S. Benedicti in sæculorum classes distributa. [...] Collegit Domnus Lucas d'Achery, Congregationis S. Mauri Monachus, ac cum eo editit D. Johannes Mabillon, ejusdem Congregationis, qui et universum opus notis, observationibus, indicibusque necessariis illustravit, Venetiis, apud Sebastianum Coleti et Josephum Bettinelli, 1733-1740:
- t. 1, 1733: Saeculum I. Quod est ab anno Christi D. ad DC. [GB] [IA]
- t. 2, 1733: Saeculum II. Quod est ab anno Christi DC. ad DCC. [GB] [IA]
- t. 3:1, 1734: Saeculum III. Quod est ab anno Christi DCC. ad DCCC. Pars prima. [GB] [IA]
- t. 3:2, 1734: Saeculum III. Quod est ab anno Christi DCC. ad DCCC. Pars secunda. [GB] [IA]
- t. 4:1, 1735: Saeculum IV. Quod est ab anno Christi DCCC ad DCCCC. Pars prima. [GB] [IA]
- t. 4:2, 1738: Saeculum IV. Quod est ab anno Christi DCCC ad DCCCC. Pars secunda. [GB] [IA]
- t. 5, 1738: Saeculum V. Quod est ab anno Christi CM ad M. [GB] [IA]
- t. 6:1, 1740: Saeculum VI. Quod est ab anno Christi M. ad MC. Pars prima. [GB] [IA]
- t. 6:2, 1740: Saeculum VI. Quod est ab anno Christi M. ad MC. Pars secunda. [GB] [IA]
- Annales hagiologiques de la France. Les vies de tous les saints de France depuis le premier siècle du christianisme jusqu'à nos jours, traduites des actes les plus anciens et des auteurs contemporains complétées par un grand nombre de notes historiques sous la direction de M. Ch. Barthélemy, Versailles, Bureau des "Annales hagiologiques de la France", 1860-1866, 7 t. [GB: t. 1, t. 3, t. 3, t. 4, t. 5, t. 6, t. 7] [IA: t. 1, t. 2, t. 3, t. 4, t. 5, t. 6, t. 7]
- Nova Legenda Anglie: as Collected by John of Tynemouth, John Capgrave, and Others, and First Printed, with New Lives, by Wynkyn de Worde a. d. m d xui. Now re-edited with fresh material from MS. and printed sources by Carl Horstman, Oxford, Clarendon Press, 1901, 2 t. [GB: t. 1, t. 2] [IA: t. 1, t. 2]
- Sainted Women of the Dark Ages, edited and translated by Jo Ann McNamara and John E. Halborg, with E. Gordon Whatley, Durham et London, Duke University Press, 1992, xv + 340 p. [IA]
Généralités et hagiographie latine
- Abou-El-Haj, Barbara, The Medieval Cult of Saints: Formations and Transformations, Cambridge, Cambridge University Press, 1997.
- Aigrain, R., L'hagiographie: ses sources, ses méthodes, son histoire, Mayenne, Bloud et Gay, 1953.
- Altman, C. F., « Two types of opposition and the structure of Latin saints' lives », Medievalia et Humanistica, n. s., 6, 1976, p. 1-11.
- Ashton, Gail, The Generation of Identity in Late Medieval Hagiography: Speaking the Saint, London, Routledge, 2000.
- Aston, S. C., « The saint in medieval literature », The Modern Language Review, 65:4, 1970, p. xxv-xlii. DOI: 10.2307/3722634
- Avenoza, Gemma, et Marinela Garcia Sempere, « Santos y santas en la tradición escrita catalana medieval », De lo humano y lo divino en la literatura medieval: santos, ángeles y demonios, Granada, Editorial Universidad de Granada, 2012, p. 47-60. [www]
- Badas, Mauro, « L'incanto agiografico nella produzione in volgare. Il caso delle Considerazioni sulle stimmate », Rhesis. International Journal of Linguistics, Philology and Literature, 8:2, 2017, p. 204-221. [www]
- Bailey, Anne E., « Miracle children: medieval hagiography and childhood imperfection », Journal of Interdisciplinary History, 47:3, 2017, p. 267-285. DOI: 10.1162/JINH_a_01012
- Bejczy, István P., « Les vertus cardinales dans l'hagiographie latine du Moyen Âge », Analecta bollandiana, 122, 2004, p. 313-360.
- Beresford, Andrew M., « Reformulating identity in medieval Castilian hagiography: visions, dreams, and the ascetic imperative », Medium Ævum, 82:2, 2013, p. 293-313. DOI: 10.2307/43633013
- Blumenfeld-Kosinski, Renate, et Timea Szell, éd., Images of Sainthood in Medieval Europe, Ithaca et London, Cornell University Press, 1991.
- Boesch Gajano, S., éd., Raccolte di vite di santi dal XIII al XVIII secolo. Strutture, messaggi, fruizioni, Fasano di Brindisi, Schena Editore, 1990.
- Boquet, Damien, Sainte vergogne. Les privilèges de la honte dans l'hagiographie féminine au XIIIe siècle, Paris, Classiques Garnier (POLEN - Pouvoirs, lettres, normes, 18), 2020, 551 p. DOI: 10.15122/isbn.978-2-406-10317-2 ISBN: 9782406103165, 9782406103158
- Boyer, Régis, Hagiography and Medieval Literature, Odense, Odense University Press, 1981.
- Boyer, Régis, « An attempt to define the typology of medieval hagiography », Hagiography and Medieval Literature: A Symposium, éd. Hans Bekker-Nielsen, Odense, Odense University Press, 1981, p. 27-36.
- Bozoky, Edina, « Le "roman hagiographique": topoi et invention dans la fabrication de nouveaux saints », Des nains ou des géants? Emprunter et créer au Moyen Âge, éd. Claude Andrault-Schmitt, Edina Bozoky et Stephen Morrison, Turnhout, Brepols (Culture et société médiévales, 28), 2015, p. 49-64. DOI du recueil: 10.1484/m.csm-eb.5.108674
- Bozoky, Edina, éd., Les saints face aux barbares au haut Moyen Âge. Réalités et légendes, Rennes, Presses universitaires de Rennes (Histoire), 2017, 208 p. ISBN: 9782753553941
- Camp, Cynthia Turner, Anglo-Saxon Saints Lives as History Writing in Late Medieval England, Cambridge, Brewer, 2015, 260 p.
- Clark, Cecilia, « Certains aspects de l'hagiographie anglo-latine de l'Angleterre anglo-normande », Le récit bref au Moyen Âge. Actes du colloque des 27, 28 et 29 avril 1979, éd. Danielle Buschinger, s. l., Université de Picardie, Centre d'études médiévales, 1980, p. 287-311.
- Coombe, Margaret, Anne Mouron et Christiania Whitehead, éd., Saints of North-East England, 600-1500, Turnhout, Brepols (Medieval Church Studies, 39), 2017, xviii + 363 p. ISBN: 9782503567150
Compte rendu: Cynthia Turner Camp, dans The Medieval Review, 18.10.09, 2018. [www]
- Cubitt, Catherine, « Memory and narrative in the cult of early Anglo-Saxon saints », The Uses of the Past in the Early Middle Ages, éd. Yitzhak Hen et Matthew Innes, Cambridge, Cambridge University Press, 2000, p. 29-66.
- D'Angelo, E., « La coscienza degli assassini. Citazione scritturale e riflessione metalinguistica nei prologhi agiografici suditaliani dei secoli IX e X », La scrittura infinita. Bibbia e poesia in età medievale e umanistica, éd. F. Stella, Firenze, SISMEL-Edizioni del Galluzzo, 2001, p. 47-65.
- Delehaye, Hippolyte, Cinq leçons sur la méthode hagiographique, Bruxelles, 1934.
- Delehaye, Hippolyte, Les légendes hagiographiques, Bruxelles, 1955.
- Delehaye, Hippolyte, Les passions des martyrs et les genres littéraires, Bruxelles, Société des Bollandistes (Subsidia hagiographica, 13B), 1966, 332 p. [IA]
Édition antérieure:- Delehaye, Hippolyte, Les passions des martyrs et les genres littéraires, Bruxelles, Société des Bollandistes, 1921, viii + 448 p. [IA: ex. 1, ex. 2]
- De Roberto, Elisa, et Raymund Wilhelm, éd., L'agiografia volgare. Tradizioni di testi, motivi e linguaggi. Atti del congresso internazionale, Klagenfurt, 15–16 gennaio 2015, Heidelberg, Winter (Studia Romanica, 195), 2016, viii + 413 p. ISBN: 9783825364977
- Dolbeau, François, « Les prologues de légendiers latins », Les prologues médiévaux. Actes du colloque international organisé par l'Academia Belgica et l'École française de Rome avec le concours de la F.I.D.E.M., Rome, 26-28 mars 1998, éd. Jacqueline Hamesse, Turnhout, Brepols, 2000, p. 345-393.
- Dolbeau, François, « Hagiologie et histoire littéraire. Réflexions sur les prologues et épilogues », Fleur de clergie. Mélanges en l’honneur de Jean-Yves Tilliette, éd. Olivier Collet, Yasmina Foehr-Janssens, Jean-Claude Mühlethaler et Prunelle Deleville, Genève, Droz (Rayon histoire), 2019, p. 239-267.
- Dubois, J., et Jean Loup Lemaitre, Sources et méthodes de l'hagiographie médiévale, Paris, Cerf, 1993.
- Fassò, Andrea, « Dai poemetti agiografici alle chansons de geste o vice-versa? », Critica testuale ed esegesi del testo. Studi in onore di Marco Boni offerti dagli amici e collaboratori dell'Istituto di filologia romanza dell'Universita di Bologna, Bologna, Patron (Biblioteca di filologia romanza della Facoltà di lettere e filosofia dell'Università di Bologna, 1), 1984, p. 45-95.
- Garcia Sempere, Marinela, « Vides de sants en català conservades en manuscrits solts i en impresos anteriors a 1550 », Vides medievals de sants: difusió, tradició i llegenda, Alacant, Institut Interuniversitari de Filologia Valenciana (Symposia philologica, 22), 2012, p. 185-207. [www]
- Gecser, Otto, Jozsef Laszlovszky, Balazs Nagy, Marcell Sebok et Katalin Szende, éd., Promoting the Saints: Cults and Their Contexts from Late Antiquity until the Early Modern Period. Essays in Honor of Gabor Klaniczay for His 60th Birthday, Budapest et New York, CEU Press (CEU Medievalia Series), 2011, viii + 325 p.
Compte rendu: Robert Wisniewski, dans The Medieval Review, 11.10.08. [www]
- Godding, Robert, et al., éd., De Rosweyde aux "Acta Sanctorum": la recherche hagiographique des Bollandistes à travers quatre siècles. Actes du colloque international, Bruxelles, 5 octobre 2007, Bruxelles, Société des Bollandistes (Subsidia hagiographica, 88), 2009, xvii + 354 p. + [8] p. de pl.
- Goldstein, Adina S., The Temptation of Saints in Latin Narrative: England, France, and the Low Countries, 1100-1230, Ph. D. dissertation, City University of New York, 2008, vii + 224 p. [PQ]
- Goullet, Monique, Écriture et réécriture hagiographiques: essai sur les réécritures de vies de saints dans l'Occident latin médiéval (VIIIe-XIIIe siècle), Turnhout, Brepols (Hagiologia. Études sur la sainteté en Occident, 4), 2005, 318 p.
- Goullet, Monique, et Martin Heinzelmann, éd., La réécriture hagiographique dans l'Occident médiéval: transformations formelles et idéologiques, Ostfildern, Thorbecke (Beihefte der Francia, 58), 2003, 288 p.
Compte rendu: Bruno Bon, dans Bibliothèque de l'École des chartes, 164:1, 2006, p. 251-255.
- Goullet, Monique, « L'esthétique de la brièveté dans l'hagiographie latine médiévale », Faire court. L'esthétique de la brièveté dans la littérature du Moyen Âge, éd. Catherine Croizy-Naquet, Laurence Harf-Lancner et Michelle Szkilnik, Paris, Presses Sorbonne Nouvelle, 2011, p. 35-64.
- Heffernan, Thomas J., Sacred Biography: Saints and Their Biographies in the Middle Ages, Oxford, Oxford University Press, 1989.
- Hopkins, Andrea, Most Wise and Valiant Ladies: Remarkable Lives of Women of the Middle Ages, Oxford, Collins and Brown, 1997.
- Isaïa, Marie-Céline, « La fenêtre dans l'hagiographie latine (Ve-XIIe siècles) », Faire image: dispositifs optiques à la période médiévale. Actes du colloque organisé à l’Université Jean Moulin - Lyon 3 les 7 et 8 octobre 2021, éd. Aurélie Barre et Lydie Louison, Textimage. Le conférencier, 13, 2023. [www]
- Isaïa, Marie-Céline, et T. Granier, éd., Normes et hagiographie dans l'Occident latin (Ve-XVIe siècles). Actes du colloque international de Lyon, 4-6 octobre 2010, Turnhout, Brepols (Hagiologia, 9), 2014, 552 p.
- Jeay, Madeleine, « L'enfant appelé par Dieu dans le récit hagiographique au Moyen Âge », Histoires d'enfants. Représentations et discours de l'enfance sous l'Ancien Régime, éd. Hélène Cazes, Québec, Presses de l'Université Laval (Les collections de la République des Lettres. Symposiums), 2008, p. 3-23.
- Kahn Herrick, Samantha, Imagining the Sacred Past: Hagiography and Power in Early Normandy, Cambridge, Harvard University Press, 2007, x + 257 p.
Compte rendu: R. I. Moore, dans The Medieval Review, 08.05.06. * [TMR]
- Merk, Josef, Die literarische Gestaltung der altfranzösischen Heiligenleben bis Ende des 12. Jahrhunderts, Affoltern am Albis, Weiss, 1946, xxiv + 292 p.
- Minnis, Alastair, et Rosalynn Voaden, éd., Medieval Holy Women in the Christian Tradition, c.1100-c.1500, Turnhout, Brepols (Brepols Collected Essays in European Culture), 2010, 748 p.
Compte rendu: Jessica Barr, dans The Medieval Review, 11.10.01. [www]
- Mooney, Catherine, Gendered Voices: Medieval Saints and Their Interpreters, Philadelphia, University of Pennsylvania Press, 1999.
- Mulder-Bakker, Anneke B., éd., Sanctity and Motherhood: Essays on Holy Mothers in the Middle Ages, New York, Garland, 1985.
- Paquay, Jean, « Les prétendues tendances politiques des vies des premiers évêques de Tongres », Mélanges d'histoire offerts à Charles Moeller à l'occasion de son jubilé de 50 années de professorat à l'Université de Louvain, 1863-1913, par l'Association des anciens membres du séminaire historique de l'Université de Louvain, Louvain, Bureau du Recueil; Paris, Picard (Université de Louvain. Recueil des travaux publiés par les membres des conférences d'histoire et de philologie2e série, 40-41), 1914, t. 1, p. 244-265. [HT] [IA]
- Peloux, Fernand, éd., Des saints et des livres. Christianisme flamboyant et manuscrits hagiographiques du Nord à la fin du Moyen Âge (XIIIe-XVIe siècles), Turnhout, Brepols (Hagiologia, 17), 2021, 538 p. DOI: 10.1484/m.hag-eb.5.124789 ISBN: 9782503595856, 9782503595863
- Philippart, Guy, « L'hagiographie comme littérature: concept récent et nouveaux programmes? », Revue des sciences humaines, 251, 1998, p. 11-39.
- Philippart, Guy, et Monique Goullet, éd., Hagiographies: histoire internationale de la littérature hagiographique latine et vernaculaire en Occident des origines à 1550 = International history of the latin and vernacular hagiographical literature in the West from its origins to 1550 = Internationale Geschichte der lateinischen und einheimischen hagiographischen Literatur im Abendland von den Anfängen bis 1550 = Storia internazionale della letteratura agiografica latina e volgare in Occidente dalle origini a 1550, Turnhout, Brepols, 1994-2014, 6 t.
- Porck, Thijs, Old Age in Early Medieval England: A Cultural History, Woodbridge, Boydell and Brewer (Anglo-Saxon Studies, 33), 2019, x + 276 p. ISBN: 9781787444690, 9781783273751
- Segre, Cesare, « Des vies de saints aux chansons de geste: techniques et centres culturels », Société Rencesvals pour l'étude des épopées romanes. VIe Congrès international, Aix-en-Provence, 29 août-4 septembre 1973. Actes, Aix-en-Provence, Université de Provence, 1974, p. 303-313.
- Spencer-Hall, Alicia, Medieval Saints and Modern Screens: Divine Visions as Cinematic Experience, Amsterdam, Amsterdam University Press (Knowledge Communities Series), 2017, 304 p.
Compte rendu: Jessica Barr, dans The Medieval Review, 18.09.34. [www]
- Stark, Rodney, « Upper-class asceticism: social origins of ascetic movements and medieval saints », Review of Religious Research, 45:1, 2003, p. 5-19.
- Strunk, G., Kunst und Glaube in der lateinischen Heiligenlegende: zu ihrem Sebstverständnis in den Prologen, München, Fink (Medium Ævum. Philologische Studien, 12), 1970.
- Tibbetts Schulenberg, Jane, Forgetful of Their Sex: Female Sanctity and Society ca 500-1100, Chicago, University of Chicago Press, 1998.
- Tibbetts Schulenberg, Jane, « Saints' lives as a source for the history of women, 500-1100 », Medieval Women and the Sources of Medieval History, éd. Joel T. Rosenthal, Athens, University of Georgia Press, 1990, p. 285-320.
- Trigalet, L'édition hagiographique médiévale d'après la "Bibliotheca hagiographica latina", thèse de doctorat, Université de Namur, 2007.
- Van Acker, Marieke, Vt quique rustici et inlitterati hec audierint intelligant. Hagiographie et communication verticale au temps des Mérovingiens (VIIe-VIIIe siècles), Turnhout, Brepols (Corpus Christianorum. Lingua patrum, 4), 2007, 662 p.
- Van der Essen, L., Étude critique et littéraire sur les vitae des saints mérovingiens de l'ancienne Belgique, Louvain, Bureaux du Recueil; Paris, Fontemoing, 1907, xx + 447 p. [GB] [IA]
- Van Uytfanghe, Marc, « Le remploi dans l'hagiographie: une "loi du genre" qui étouffe l'originalité? », Ideologie e pratiche del reimpiego nell'alto Medioevo, Spoleto, Centro italiano di studi sull'alto Medioevo (Settimane di Studio del Centro italiano di studi sull’alto Medioevo, 46), 1999, t. 1, p. 359‑411.
- Velázquez, Isabel, La literatura hagiográfica. Presupuestos básicos y aproximación a sus manifestaciones en la Hispania visigoda, Burgos, Fundación del Instituto castellano y leonés de la lengua, 2007.
- Weinstein, Donald, and Rudolph M. Bell, Saints and Society: The Two Worlds of Western Christendom, 1000-1700, Chicago et London, University of Chicago Press, 1982.
- Wogan-Browne, Jocelyn, Saints' Lives and the Literary Culture of Women, c. 1150-1300: Virginity and its Authorizations, Oxford, Oxford University Press, 2001.
- Yarrow, Simon, Saints and their Communities: Miracle Stories in Twelfth Century England, Oxford, Clarendon Press (Oxford Historical Monographs), 2006, xii + 247 p. ISBN: 9780199283637
Rédaction: Laurent Brun
Dernière mise à jour: 27 janvier 2025
|
Signaler une erreur ou une omission:
Courriel

|